Khi nào nên cho bé ăn dặm và bột ăn dặm nào tốt cho bé?

1. Vì sao phải cho bé ăn dặm?

Ăn dặm được xem là bước ngoặt quan trọng trong những năm đầu đời của bé, đánh dấu thời điểm bé dần chuyển từ tiêu thụ sữa mẹ hoặc sữa công thức sang những thức ăn rắn hơn. Giai đoạn này vô cùng cần thiết bởi:

• Cung cấp sắt và các chất dinh dưỡng cần thiết khác cho sự tăng trưởng và phát triển của bé khi sữa mẹ không còn đáp ứng đủ.
• Giúp trẻ tập ăn, cho trẻ trải nghiệm mùi vị và kết cấu mới từ nhiều loại thực phẩm. 
• Hỗ trợ phát triển răng, hàm và kỹ năng nhai của bé.
• Ngoài ra, đây cũng là nền tảng để bé có thể phát triển ngôn ngữ về sau. 

Tuy nhiên bố mẹ cần cho trẻ ăn đúng thời điểm và chọn đúng loại thực phẩm cho bé ăn dặm để đảm bảo cho trẻ có thể hấp thụ tốt các dưỡng chất mà không gặp trở ngại hay nguy hiểm nào. 

2. Có nên dùng bột ăn dặm cho trẻ 3 - 5 tháng tuổi? 

Có không ít bố mẹ nhầm tưởng rằng việc cho con ăn dặm sớm sẽ giúp bé có đủ chất dinh dưỡng và cứng cáp hơn. Vì vậy, không quá khó hiểu khi có rất nhiều bậc phụ huynh thắc mắc bột ăn dặm cho trẻ 3 - 5 tháng tuổi nào tốt. 
Tuy nhiên, việc tập cho bé ăn dặm ở giai đoạn này là quá sớm do:

• Cơ thể bé chưa có đủ men amylase để tiêu hóa tinh bột nên dễ bị dị ứng thực phẩm. 
• Việc sử dụng các loại bột ăn dặm cho bé 3-5 tháng tuổi còn khiến bé no bụng, bú ít đi, dẫn đến thiếu hụt các dưỡng chất quan trọng từ sữa mẹ. 
• Nguy cơ, giảm sức đề kháng, rối loạn chuyển hóa và dễ bị còi xương chậm lớn. 

Vì vậy, bố mẹ đừng nôn nóng lựa chọn các loại bột ăn dặm cho bé 3 tháng tuổi hoặc 4-5 tháng tuổi để cho con ăn dặm sớm. Vậy đâu sẽ là thời điểm nên cho bé ăn dặm là tốt nhất?

3. Vậy khi nào nên cho bé ăn dặm?

Các tổ chức y tế hàng đầu trên thế giới như WHO, CDC, UNICEF,... khuyến cáo chỉ nên cho trẻ bắt đầu ăn dặm từ khi được tròn 6 tháng tuổi. Nguyên nhân là vì hệ tiêu hóa của trẻ lúc này mới có đầy đủ các men để tiêu hóa thức ăn. 

Ngoài ra, trong giai đoạn từ 6 tháng tuổi, nhu cầu dinh dưỡng của bé bắt đầu tăng lên khoảng gần 700 kcal/ngày, trong khi năng lượng từ sữa mẹ chỉ đủ cung cấp khoảng 450 kcal/ngày. Do vậy, nếu cho bé từ 6 tháng tuổi ăn dặm đúng cách sẽ bù đắp được khoảng cách thiếu hụt năng lượng, hỗ trợ bé phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ. 

Trong khi đó, nếu cho bé ăn dặm muộn (sau 6 tháng tuổi), nhiều khả năng trẻ sẽ bị đứng cân và còi cọc vì lúc này sữa mẹ không còn cung cấp đủ dưỡng chất và năng lượng cần thiết cho sự phát triển của trẻ. 

Tuy nhiên, thời điểm ăn dặm của các bé có thể khác nhau nên bố mẹ có thể nhận biết trẻ đã sẵn sàng ăn dặm bằng các dấu hiệu như: 

• Cân nặng tăng gấp đôi so với khi sinh. 
• Bé có thể giữ đầu thẳng và có thể tự ngồi cân bằng. 
• Bé tỏ ra thích thú với thức ăn khi người lớn đưa cho.
• Bé biết cách tự lấy thức ăn và đưa vào miệng
• Bé biết đưa môi dưới về phía trước để nhận thức ăn từ thìa. 
• Bé ngoảnh đầu đi nơi khác khi không muốn ăn món nào đó. 
• Lưỡi không còn phản xạ tự động đẩy vật lạ ra ngoài. 

Nếu nhận thấy các dấu hiệu trên, bố mẹ có thể bắt đầu tập cho bé ăn dặm. Tốt nhất, bố mẹ hãy thử những loại thức ăn mềm trước để tránh trường hợp bé bị nghẹn. Lưu ý nếu thấy bé đẩy thức ăn ra khỏi miệng thì đừng ép con vì có thể bé chưa sẵn sàng. Thay vào đó bố mẹ cần kiên trì thử lại ở những lần sau bởi thường phải sau 6-10 lần trẻ mới chấp nhận thức ăn mới và thích thú chúng sau 12-15 lần tiếp theo.

4. Chọn bột ăn dặm tốt cho bé như thế nào?

Với những thông tin trên, chắc hẳn bố mẹ đã biết được khi nào nên cho trẻ ăn dặm để tốt cho sức khỏe. Vì vậy, thay vì tìm kiếm các loại bột cho bé 3 - 5 tháng tuổi, bố mẹ nên tìm hiểu các tiêu chí chọn bột ăn dặm cho con cũng như các kiến thức dinh dưỡng cần thiết để đồng hành cùng bé trong giai đoạn ăn dặm khi đã đủ 6 tháng tuổi (theo khuyến cáo của WHO).
Theo đó, khi chọn bột ăn dặm cho trẻ, bố mẹ cần lưu ý 5 tiêu chí sau: 

1. Bột bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, các nhóm vitamin và khoáng chất giúp bé phát triển tốt về thể chất và trí não. 
2. Khi mới tập cho bé ăn dặm, mẹ nên lựa chọn bột có hương vị sữa quen thuộc để giúp bé dễ tiếp nhận nguồn thức ăn mới. 
3. Bột ăn dặm có nguyên liệu tự nhiên, an toàn, phù hợp với hệ tiêu hóa còn non nớt của bé. 
4. Thương hiệu bột ăn dặm uy tín, được nhiều người đánh giá cao và tin chọn. 
5. Khi pha bột ăn dặm, bố mẹ có thể kết hợp cùng nhiều loại rau củ khác như táo, bông cải xanh… để giúp bé ăn ngon miệng và làm quen với nhiều hương vị mới.

5. Những thắc mắc thường gặp khác thường gặp về chế độ ăn dặm của bé?

Sau đây là giải đáp về một số vấn đề bố mẹ thường gặp khi cho bé ăn dặm. 

5.1. Tôi có thể nấu đồ cho bé ăn dặm được không?

Nếu có đủ thời gian, bố mẹ hoàn toàn có thể nấu cháo để tập cho bé ăn dặm. Tuy nhiên, khi nấu cháo, bố mẹ cũng cần tuân theo nguyên tắc “loãng - đặc”. Điều này có nghĩa thời gian đầu, bố mẹ nên nấu cháo thật loãng hoặc nghiền cháo, sau đó mới chuyển sang cho trẻ ăn cháo đặc hơn.

5.2. Cách chọn thực phẩm để cho bé ăn dặm

Để đảm bảo bé phát triển cân nặng và thể chất đầy đủ, bố mẹ cần thiết lập thực đơn cho bé ăn dặm một cách khoa học, có sự thay đổi theo từng tháng. Dưới đây là gợi ý biểu đồ ăn dặm (food chart) cho bé theo từng tháng.

5.3. Có nên cho trẻ 4 tháng tuổi uống nước không?

Trẻ dưới 6 tháng tuổi nếu được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ thì không cần phải bổ sung thêm nước. Ngược lại, nếu nuôi con bằng sữa công thức thì các mẹ có thể cho con uống một ít nước để thuận lợi cho việc bài tiết (vì sữa công thức thường chứa nhiều muối). 

Hoặc trường hợp trẻ bị sốt, táo bón, thời tiết quá nóng thì mẹ vẫn có thể cho bé uống vài thìa nước nhỏ nhưng cần tham vấn ý kiến bác sĩ trước khi cho con uống. Việc tự ý cho trẻ 4 tháng tuổi và dưới 6 tháng tuổi nói chung uống nước có thể làm ảnh hưởng đến việc hấp thụ sữa, nguy cơ bị nhiễm trùng,..

5.4. Trẻ 4 tháng tuổi ăn chuối được không?

Như đã chia sẻ ở trên, trẻ dưới 6 tháng tuổi không nên nạp bất kỳ loại thức ăn bổ sung nào ngoại trừ sữa mẹ để đảm bảo hệ tiêu hóa được ổn định và khỏe mạnh. Do đó, trẻ 4 tháng tuổi không nên ăn chuối. Tốt nhất, bố mẹ nên đợi cho đến khi trẻ được 6 tháng tuổi để tập cho trẻ ăn chuối và những loại trái cây mềm khác như đu đủ, bơ, dâu,...

Ăn dặm là bước khởi đầu cho bé tập làm quen với thức ăn rắn hơn sữa mẹ, có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ. Vì vậy, nên tuân thủ theo các khuyến cáo của Bộ Y Tế, tuyệt đối không vì tâm lý nôn nóng mà sử dụng các loại bột ăn dặm cho bé 3-5 tháng tuổi.