[Giải đáp] Nên cho trẻ ăn bột hay cháo sẽ tốt cho tiêu hóa?

1. Phân biệt cháo bột và cháo rây, cháo vỡ hạt/nguyên hạt là gì?

Bột ăn dặm (hay cháo bột) là loại bột được xay mịn từ gạo, yến mạch, các loại đậu, thường được bổ sung thêm vitamin và khoáng chất. Loại bột này có thể là bột ăn liền hoặc bột cần nấu chín, rất tiện lợi cho những bữa ăn đầu đời của trẻ.

Cháo rây là cháo được nấu từ gạo (hoặc các loại ngũ cốc khác), sau đó được rây qua lưới lọc để loại bỏ phần lợn cợn, tạo thành một hỗn hợp sánh mịn. Quá trình này giúp cháo có độ mịn tương tự như bột nhưng vẫn giữ được hương vị tự nhiên của gạo.

Khi trẻ lớn hơn và có khả năng nhai tốt hơn, mẹ có thể chuyển sang cho bé ăn cháo vỡ hạt và cháo nguyên hạt. Cháo vỡ hạt là loại cháo được nấu từ gạo xay vỡ, có độ lợn cợn nhẹ giúp bé tập nhai. Cháo nguyên hạt là cháo được nấu từ hạt gạo nguyên, có độ thô cao nhất, phù hợp với trẻ đã mọc nhiều răng và có kỹ năng nhai nuốt thành thạo.

2. Nên cho trẻ 6 tháng ăn bột hay ăn cháo thì tốt?

Với trẻ 6 tháng, các chuyên gia dinh dưỡng khuyên rằng nên cho ăn bột trước và chuyển dần sang cháo rây khi trẻ được khoảng 7-8 tháng tuổi. Bởi trong giai đoạn đầu, hệ tiêu hóa của bé cần làm quen với thức ăn khác ngoài sữa, bắt đầu từ những loại loãng và nhuyễn mịn như bột. Khi trẻ đã quen, việc cho ăn cháo rây không chỉ giúp phát triển kỹ năng nhai mà còn tạo điều kiện để mẹ kết hợp đa dạng các loại thực phẩm, cung cấp dinh dưỡng toàn diện hơn cho con.

Dưới đây là cách cho trẻ ăn bột/ cháo theo mỗi giai đoạn:

2.1. Giai đoạn đầu ăn dặm khoảng 6 - 7 tháng tuổi

Ở giai đoạn khởi đầu này, mẹ nên cho bé làm quen với bột ăn dặm pha loãng, có vị ngọt tự nhiên như bột gạo để bé dễ dàng chấp nhận kết cấu và hương vị mới lạ. Nguyên tắc cho ăn cần tuân thủ từ ít đến nhiều, từ loãng đến đặc dần, và bắt đầu với vị nhạt trước khi chuyển sang các vị mặn hơn. Khi bé đã quen, mẹ có thể bổ sung từ từ các loại rau củ quả xay nhuyễn vào bột để tăng cường vitamin và chất xơ.

2.2. Giai đoạn sau khoảng 7 - 8 tháng tuổi trở đi

Đây là thời điểm thích hợp để mẹ bắt đầu giới thiệu cháo rây vào thực đơn của bé vì hệ tiêu hóa và cơ hàm đã phát triển, sẵn sàng cho việc xử lý thức ăn thô hơn. Trong giai đoạn này, các giác quan của bé cũng phát triển mạnh mẽ, bé có nhu cầu khám phá và có thể ghi nhớ cơ bản được mùi vị thức ăn. Việc chuyển đổi này sẽ kích thích vị giác và sự tò mò của trẻ đối với ẩm thực.

Mẹ nên bắt đầu cho bé ăn cháo rây nấu cùng các loại thịt, cá, hải sản xay nhuyễn và bổ sung chất béo từ dầu ăn dành riêng cho trẻ nhỏ để cung cấp đủ 4 nhóm dinh dưỡng thiết yếu. Để giúp bé làm quen, mẹ có thể tăng dần độ đặc của cháo, chuyển từ cháo rây sang cháo vỡ hạt (khoảng 10 - 12 tháng) và sau đó là cháo nguyên hạt (sau 12 tháng). Quá trình này giúp bé thích nghi dần với thức ăn có độ thô phức tạp hơn, hoàn thiện kỹ năng nhai và nuốt.

3. Lưu ý chung khi cho trẻ ăn bột/ cháo trong giai đoạn ăn dặm

Trong quá trình trẻ tập ăn bột/ cháo, mẹ chú ý bổ sung sữa đầy đủ cho con, giữ an toàn vệ sinh khi nấu ăn, để con làm quen từng loại thực phẩm và theo dõi phản ứng sau ăn. Những lưu ý này đảm bảo quá trình ăn dặm của bé diễn ra suôn sẻ, an toàn và hấp thu dinh dưỡng tốt cho quá trình phát triển.

3.1. Đừng quên bổ sung sữa đầy đủ cho trẻ

Bên cạnh tìm hiểu nên cho trẻ ăn bột hay cháo rây trong giai đoạn ăn dặm, mẹ đừng quên cho bé bú sữa xen kẽ để đáp ứng đủ nhu cầu dưỡng chất và giúp tăng cường hệ miễn dịch.

Với trẻ bổ sung thêm sữa công thức, ngoài đảm bảo sữa có nguồn dinh dưỡng, vi chất phù hợp nhu cầu độ tuổi, mẹ nên chọn sản phẩm chứa các dưỡng chất giúp nuôi dưỡng đường ruột khỏe mạnh, hỗ trợ tăng cường miễn dịch và sức đề kháng tự nhiên. Điển hình như Milk Lipid Complex (hỗn hợp chất béo tự nhiên), HMO, GOS và Probiotics. Sự kết hợp của những dưỡng chất này không chỉ cung cấp năng lượng, hỗ trợ tiêu hóa, mà còn giúp bảo vệ bé theo cơ chế 3 “tầng” đề kháng:

• Ngăn chặn vi khuẩn, vi-rút gây bệnh xâm nhập vào đường ruột (1).
• Tăng cường lợi khuẩn, nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và củng cố hàng rào bảo vệ ruột (2).
• Ức chế và tiêu diệt vi khuẩn, vi-rút gây hại, giảm nguy cơ nhiễm trùng (3).

Khi có đường ruột khỏe, chiếc bụng “bé” sẽ thực hiện chức năng tiêu hóa, hấp thu tối ưu dinh dưỡng tối ưu và giảm nguy cơ đầy hơi, chướng bụng. Đồng thời, với hơn 70% hệ thống miễn dịch nằm tại đường ruột, hệ tiêu hóa khỏe mạnh sẽ giúp tăng cường đề kháng và miễn dịch tự nhiên, nhờ đó, bé yêu phát triển tối ưu về cả thể chất và trí não.

Đi cùng những dưỡng chất ưu việt, mẹ cũng ưu tiên chọn sữa ít bị gia nhiệt để bảo toàn được nhiều nhất các đạm sữa tự nhiên, cho bé dễ hấp thu và ít bị rối loạn tiêu hóa. Hương vị sữa nên có vị thanh nhạt tự nhiên để bé dễ dàng làm quen.

3.2. Đảm bảo an toàn vệ sinh khi nấu bột/ cháo cho trẻ

Vệ sinh an toàn thực phẩm là yếu tố tiên quyết để bảo vệ hệ tiêu hóa non nớt của trẻ. Khi nấu bột/ cháo cho con ăn dặm, mẹ cần lưu ý:

• Luôn rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn và khi cho bé ăn.
• Chọn mua thực phẩm tươi ngon, có nguồn gốc rõ ràng, tránh các loại thực phẩm đông lạnh lâu ngày hoặc đồ đóng hộp chứa chất bảo quản.
• Sơ chế thực phẩm kỹ càng, rửa sạch rau củ dưới vòi nước chảy và ngâm nước muối nếu cần thiết.
• Dụng cụ chế biến (dao, thớt, nồi, máy xay) và dụng cụ cho bé ăn (bát, thìa) phải được tiệt trùng sạch sẽ trước và sau mỗi lần sử dụng.
• Thức ăn sau khi nấu nên cho bé ăn ngay, không để ở nhiệt độ phòng quá 2 giờ. Nếu muốn bảo quản, cần để nguội nhanh và cất trong tủ lạnh, hâm nóng lại kỹ trước khi cho bé ăn.

3.3. Cho trẻ làm quen với từng loại thực phẩm trong bột/ cháo

Thay vì bổ sung dồn dập nhiều thực phẩm trong bát bột/ cháo, mẹ nên cho bé làm quen từng loại với một lượng nhỏ. Hãy bắt đầu với từng loại rau củ, sau đó đến các loại đạm như thịt, cá, trứng. Điều này vừa đảm bảo hệ tiêu hóa của bé có đủ thời gian để làm quen - xử lý thức ăn mới, vừa góp phần giúp bé nhận thức được hương vị và kết cấu của món ăn tốt hơn.

3.4. Theo dõi phản ứng của bé sau khi ăn

Cha mẹ cần quan sát kỹ các biểu hiện của bé sau khi thử một món mới để có sự điều chỉnh phù hợp. Theo nguyên tắc, mỗi loại đồ ăn mới nên được cho trẻ ăn trong khoảng 3 ngày liên tiếp để xem liệu trẻ có bị dị ứng không. Nếu không có phản ứng bất thường nào, mẹ có thể yên tâm tiếp tục đưa thực phẩm đó vào thực đơn của con.

Đặc biệt, cần tránh ép bé ăn hoặc cho bé ăn quá nhiều so với nhu cầu, vì điều này có thể gây áp lực tâm lý, khiến bé sợ ăn và dẫn đến tình trạng biếng ăn. Hãy tôn trọng cảm giác no của trẻ và tạo không khí vui vẻ trong mỗi bữa ăn.

4. Câu hỏi thường gặp

Xoay quanh vấn đề nên cho trẻ ăn bột hay cháo rây xay nhuyễn, phụ huynh còn có những thắc mắc như sau:

4.1. Có nên trộn bột ăn dặm với cháo cho trẻ ăn?

Mẹ có thể trộn bột ăn dặm với cháo theo một tỷ lệ nhất định để giúp bé làm quen dần, tránh tình trạng bé chán ăn hoặc tiêu hóa kém. Khi mới bắt đầu, bạn có thể trộn theo tỷ lệ 50% bột và 50% cháo rây. Sau đó, hãy quan sát khả năng hấp thụ của bé và điều chỉnh tăng dần lượng cháo nếu bé không có dấu hiệu bất thường về tiêu hóa như đầy hơi hay tiêu chảy.

4.2. Sau khi rây cháo xong có phải đun lại không?

Sau khi rây cháo xong, mẹ không nhất thiết phải đun lại nếu dụng cụ rây được vệ sinh sạch sẽ và cháo vẫn còn ấm ở mức vừa phải. Trường hợp cháo sau khi rây đã nguội hẳn, mẹ nên đun lại trước khi cho bé ăn để đảm bảo an toàn, tránh nguy cơ nhiễm khuẩn.

4.3. Bé mấy tháng không cần rây cháo?

Thông thường, khi bé được khoảng 10-12 tháng tuổi, kỹ năng nhai và nuốt đã phát triển tốt hơn, mẹ có thể không cần rây cháo nữa. Thay vào đó, mẹ có thể chuyển sang cho bé ăn cháo vỡ hạt hoặc cháo nguyên hạt nấu mềm. Tuy nhiên, thời điểm này có thể thay đổi tùy thuộc vào sự phát triển của từng bé, mẹ nên quan sát con để có sự điều chỉnh phù hợp.

4.4. Bé 8 tháng ăn cháo rây hay nguyên hạt?

Bé 8 tháng nên ăn cháo rây hoặc cháo xay nhuyễn, bởi giai đoạn này, hệ tiêu hóa và kỹ năng nhai của bé chưa đủ để xử lý cháo nguyên hạt. Mẹ có thể dần chuyển sang cháo vỡ hạt khi bé khoảng 10 tháng tuổi, và tập ăn cháo nguyên hạt sau 12 tháng, khi trẻ đã có đủ răng và khả năng tiêu hóa tốt hơn.

Tóm lại, việc nên cho trẻ 6 tháng ăn bột hay ăn cháo phụ thuộc vào từng giai đoạn phát triển của trẻ, với bột ăn dặm là bước khởi đầu lý tưởng và cháo rây là bước chuyển tiếp quan trọng. Bằng cách tuân thủ lộ trình từ loãng đến đặc, từ mịn đến thô và lắng nghe tín hiệu của con, cha mẹ sẽ giúp bé có một hành trình ăn dặm vui vẻ và khỏe mạnh.

Tài liệu tham khảo:

(1) HMO (2’FL): Giúp hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn có hại (Lewis và cộng sự, 2015); (Reverri và cộng sự, 2018).

(2) GOS & HMO (2’FL) : Giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và hàng rào thành ruột (Ben và cộng sự 2008), (Lindner và cộng sự, 2023).

(3) Prebiotics and Probiotics: Giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng (Sazawal và cộng sự, 2010).