Dấu hiệu trẻ bị khủng hoảng tuổi lên 3 và cách khắc phục hiệu quả

1. Tìm hiểu khủng hoảng tuổi lên 3 là gì?

Khủng hoảng tuổi lên 3 là tình trạng bé không nghe lời, thậm chí chống đối, làm ngược lại ý cha mẹ càng nhiều hơn. Bé trở nên lì lợm cứng đầu, chỉ muốn làm theo ý mình khiến các bậc phụ huynh cảm thấy bất lực, không thể kiểm soát nổi con.

Trẻ lên 3 có những phát triển rõ rệt về mặt thể chất, khả năng phát cảm ngôn ngữ, diễn đạt nhu cầu của bản thân. Đặc biệt, trẻ 3 tuổi cảm nhận bản thân đã “lớn” và dần trở nên tự lực, nhưng vì chưa thể làm mọi thứ thật thuần thục và không diễn đạt được ý muốn của mình nên khiến con rơi vào khủng hoảng. 

Ngoài ra, khủng hoảng tuổi lên 3 còn đến từ việc sức khỏe thể chất của con không tốt như bụng đầy hơi, khó tiêu, táo bón hay tiêu chảy. Điều này khiến con khó chịu, ngủ không ngon, ăn uống kém. Tâm lý của trẻ vì thế mà cũng bị ảnh hưởng, làm cho con bắt đầu cáu gắt, la hét và khóc lóc.

2. Nhận biết dấu hiệu trẻ bị khủng hoảng tuổi lên 3 

Để cùng con vượt qua giai đoạn này, mẹ rất cần nắm rõ những biểu hiện thường gặp khi trẻ rơi vào giai đoạn “khủng hoảng tuổi lên 3”: 

• Trẻ bướng bỉnh, muốn thể hiện tính sở hữu của mình qua những hành động như giành đồ chơi, không cho ai đụng đến đồ đạc của mình,… 
• Đòi tự làm mọi việc vì cho rằng mình đã lớn, không muốn mẹ giúp mặc quần áo, không muốn người lớn nắm tay dắt đi,… 
• Chỉ làm theo ý thích của bản thân, cố tình làm ngược lại với điều cha mẹ mong muốn, luôn muốn người lớn chiều theo ý mình, không thì lại ăn vạ, khóc lóc... 
• Hay xuất hiện những phản ứng tiêu cực, thường xuyên mè nheo, cáu gắt. 
• Có hành vi chống đối thậm chí đôi lúc còn khá vô lễ như la hét, cấu véo, dọa đánh cha mẹ, người lớn... 

3. Khủng hoảng tuổi lên 3 kéo dài bao lâu?

Thông thường, cha mẹ phát hiện con gặp khủng hoảng tuổi lên 3 ở nửa đầu tuổi lên 3 và kéo dài đến nửa đầu tuổi lên 4. Trong nhiều trường hợp, trẻ có thể gặp tình trạng này sớm hơn khi mới hơn 2 tuổi. 

4. Cha mẹ làm gì để giúp trẻ vượt qua khủng hoảng tuổi lên 3?

Để đồng hành cùng con vượt qua giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 3, cha mẹ nên:

• Đồng hành, lắng nghe trẻ: Quan trọng nhất trong quá trình dạy con là học cách lắng nghe con nói, đáp ứng nhu cầu được bày tỏ của con. Sau đó, thay vì từ chối con một cách cứng rắn, phụ huynh thể nói nhẹ nhàng: “Cha/mẹ hiểu con muốn điều đó”, kèm theo một lý do thuyết phục để trẻ cảm thấy được thấu hiểu, đồng cảm.
• Không nên la hét, quát nạt trẻ: Vì sẽ gây ra phản ứng ngược, ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý của trẻ. Thay vì vậy, cha mẹ nên áp dụng “hình phạt” time-out bằng cách tách trẻ ra một không gian riêng, cho con thời gian suy nghĩ và tự rút ra bài học khi phạm lỗi.
• Giải thích cho trẻ hiểu: Cha mẹ hãy giúp trẻ biết vì sao con không nên và phải ngừng những hành động tiêu cực (như đập phá đồ đạc, đánh bạn,...). Vì nhiều trẻ ở độ tuổi này không hiểu vì sao bản thân bị cha mẹ ngăn cấm, la mắng, chưa hiểu tính tiêu cực từ hành động bộc phát của con.
• Làm gương cho trẻ là cách dạy tốt nhất: Khi trẻ bắt đầu quan sát sẽ bắt chước các hành động mà cha mẹ làm. Do đó, dù con khiến bạn tức giận thế nào thì bạn vẫn phải giữ bình tĩnh để trở thành tấm gương hành xử đúng mực giúp con học tập và noi theo.
• Khen ngợi trẻ: Dạy trẻ nghe lời bằng cách cho con những lời khen từ mọi người, giúp con cảm thấy vui vẻ, tự hào hơn. Điều này giúp trẻ được đáp ứng nhu cầu chứng tỏ bản thân một cách tích cực, thay vì làm trái lời cha mẹ.

• Âu yếm, ôm trẻ thật nhiều: Điều này sẽ giúp con cảm nhận được tình yêu thương của cha mẹ. Đồng thời đừng quên nhắc nhở trẻ “cha mẹ yêu con” để xoa dịu cảm giác tiêu cực trong con.
• Gợi ý cho con sự lựa chọn: Đưa ra các sự lựa chọn khi con không chịu hoặc khăng khăng làm một hành động nào đó. Cách này thể hiện thái độ cứng rắn của cha mẹ, kiểm soát trạng thái “ăn vạ”, bướng bỉnh của trẻ.

Ngoài ra, cha mẹ cũng nên tạo điều kiện cho con tự lập bằng cách cho trẻ làm những việc vừa sức, chẳng hạn như để con tự dùng thìa, thay đồ mỗi ngày, tự xếp đồ vào balo đi học, vệ sinh cá nhân, chải đầu,,... Đồng thời, thường xuyên cho con gặp bạn bè, tham gia các hoạt động cộng đồng, xã hội, từ đó phát triển các mặt về tinh thần, nhận thức.

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng đừng quên bổ sung đủ chất dinh dưỡng để con phát triển thật khỏe mạnh nhé. Hãy ưu tiên sử dụng sữa công thức có cấu trúc đạm nhỏ mềm cùng các dưỡng chất có lợi cho hệ tiêu hóa và miễn dịch, giúp nâng cao thể chất, hỗ trợ trẻ vượt qua giai đoạn khó khăn khi lên 3.

5. Trẻ khủng hoảng tuổi lên 3 khi nào cần đến gặp bác sĩ? 

Nếu tình trạng khủng hoảng tuổi lên 3 của trẻ có những dấu hiệu dưới đây, cha mẹ hãy đưa con đến gặp bác sĩ để được tư vấn và có cách giải quyết phù hợp.

• Cha mẹ không thể xác định được lý do con bị khủng hoảng.
• Cảm xúc của trẻ không ổn định.
• Cha mẹ không thể kiểm soát được các hành vi của con.
• Trẻ gây thương tích cho bản thân hoặc người khác. 

Nhìn chung, khủng hoảng tuổi lên 3 là giai đoạn phát triển tự nhiên của trẻ, đánh dấu cột mốc con bắt đầu có nhận thức về sự độc lập, thể hiện bản thân. Hy vọng những thông tin trên có thể giúp phụ huynh tìm được phương pháp thích hợp, vững tinh thần hơn để đồng hành cùng con vượt qua giai đoạn “khó ở” này.