Thực đơn ăn dặm cho trẻ 6 tháng tuổi tăng cân đều, khỏe mạnh

1. Vì sao nên cho trẻ 6 tháng tuổi tập ăn dặm?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO, bố mẹ nên tập ăn dặm cho bé 6 tháng (tròn 180 ngày tuổi). Nguyên nhân là bởi lúc này nhu cầu dinh dưỡng của trẻ tăng cao, nếu chỉ uống sữa thì không thể đáp ứng đủ nhu cầu này. Vì vậy bên cạnh tiếp tục cho bé uống sữa, bố mẹ cần bổ sung thêm thức ăn cho con.

2. Những nguyên tắc xây dựng thực đơn ăn dặm cho trẻ 6 tháng

Nguyên tắc xây dựng thực đơn cho bé bắt đầu ăn dặm thực tế không quá phức tạp. Bố mẹ chỉ cần cho con ăn từ ít đến nhiều, từ loãng đến đặc, hạn chế nêm gia vị,... Chi tiết cách cho bé ăn dặm 6 tháng tuổi như sau:

2.1. Cho bé ăn dặm với khẩu phần tăng dần từ ít đến nhiều, loãng đến đặc

Để cho trẻ ăn dặm đúng cách khi bắt đầu, mẹ nên đút trẻ ăn khoảng ½ thìa hoặc ít hơn. Sau đó tăng lên ⅓ chén rồi đến nửa chén.

Đồng thời, dạng thức ăn cho bé cũng nên chế biến từ loãng đến đặc nhằm giúp cho bé làm quen với thức ăn lạ và tiêu hóa dễ dàng hơn.

2.2. Hạn chế nêm nếm gia vị trong thức ăn dặm của bé

Ở giai đoạn này, bé chỉ mới bắt đầu làm quen với hương vị thực phẩm. Trong rau củ có hàm lượng muối tự nhiên và các chồi vị giác của bé rất nhiều so với người lớn. Do đó khi làm đồ ăn dặm cho bé 6 tháng, mẹ không nên vội sử dụng các loại gia vị như muối, đường hay bột ngọt để nêm nếm vì trong thành phần khá phức tạp và chứa nhiều chất bảo quản.

2.3. Không nên bắt ép bé ăn

Với những bé mới lần đầu ăn dặm, nếu bị ép ăn quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến tâm lý khiến bé sợ ăn, biếng ăn dẫn đến khó hấp thu được các chất dinh dưỡng. Tốt nhất cách ăn dặm cho bé lúc này là mẹ chỉ nên đút một lượng rất nhỏ để bé quen dần với loại thức ăn mới.

2.4. Cho bé ăn dặm 2 bữa/ngày

Sức ăn của mỗi đứa trẻ là khác nhau, do vậy bố mẹ nên điều chỉnh lượng thức ăn phù hợp mỗi ngày cho con. Thông thường, với trẻ trên 6 tháng tuổi thì ăn dặm 2 bữa/ngày là đủ, mỗi bữa cách nhau khoảng 2 tiếng đồng hồ.

>> Xem ngay: Nên cho trẻ ăn dặm một ngày mấy lần là đủ?

2.5. Đảm bảo dụng cụ chế biến và thực phẩm ăn dặm cho bé sạch sẽ, vệ sinh

Mẹ cần phải đảm bảo an toàn vệ sinh khi nấu đồ ăn dặm cho bé. Mẹ nên chọn thực phẩm sạch, không sử dụng hóa chất độc hại, chất bảo quản, rửa sạch nguyên liệu làm thức ăn cho bé ăn dặm, vệ sinh sạch sẽ các dụng cụ nấu nướng để tránh trường hợp thức ăn bị nhiễm khuẩn.

2.6. Chế biến thức ăn phù hợp với từng giai đoạn ăn dặm

Những bé 6 tháng tuổi chưa có phản xạ nhai, vì vậy mẹ nên nấu chín và nghiền nhỏ thức ăn khi cho trẻ ăn dặm để tránh bị hóc. Còn đối với bé lớn hơn thì mẹ nên để thức ăn dạng miếng vừa phải, không cần xay nhuyễn như nấu cháo nguyên hạt để con làm quen với việc nhai.

2.7. Cho con ăn dặm đúng giờ

Khung thời gian thích hợp cho bé ăn dặm là 9 - 10 giờ sáng vì lúc này cơ thể bé sẽ hấp thụ chất dinh dưỡng tốt hơn, tránh các hiện tượng rối loạn tiêu hóa ở trẻ, đầy hơi, khó tiêu nếu ăn quá sớm hoặc quá trễ.

3. Thực đơn ăn dặm cho bé 6 tháng tuổi cần có những dưỡng chất nào?

Thực đơn ăn dặm cho trẻ 6 tháng cần có đủ và cân bằng 4 nhóm dưỡng chất: chất đạm, chất béo, bột đường và vitamin - khoáng chất. Cụ thể, các nhóm dưỡng chất cần có trong thực đơn ăn dặm cho bé 6 tháng tăng cân gồm có:

3.1. Nhóm chất đạm (thịt, trứng, cá, tôm, các sản phẩm làm từ đậu nành, đỗ...)

Trong thời gian đầu ăn dặm, mẹ có thể ninh nhừ nước luộc thịt heo hoặc gà vào nấu cùng cháo. Sau khi bé quen vị, mẹ có thể băm nhỏ thịt và xay nhuyễn cho bé tập nhai.

3.2. Nhóm chất béo (dầu)

Ở giai đoạn 6 tháng tuổi, mẹ có thể bổ sung chất béo cho bé bằng cách thêm 1 thìa cafe dầu ô liu hoặc dầu mè vào thức ăn để hệ tiêu hóa của bé làm quen với nhóm chất béo.

3.3. Nhóm chất bột đường (bột gạo)

Là nhóm thực phẩm cung cấp năng lượng chính. Mẹ có thể bổ sung cho trẻ qua các món như cháo loãng, bột,...

3.4. Nhóm vitamin và các loại khoáng chất

Trong menu ăn dặm cho bé 6 tháng, mẹ nên kết hợp rau xanh, củ quả xay nhuyễn trong các món cháo, bột để bổ sung chất xơ cho con. Ngoài ra, sau bữa ăn chính, mẹ có thể hấp, nghiền nhuyễn trái cây ăn dặm (như táo, chuối, bơ, lê) để bé tráng miệng và bổ sung nhiều vitamin và khoáng chất.

4. Các món ăn dặm cho bé 6 tháng không thể thiếu trong thực đơn

Những món ngon không thể thiếu trong thực đơn ăn dặm cho bé từ 6 tháng bao gồm: cháo rau chân vịt, bột ngô, súp sữa bí đỏ, cháo trắng hạt sen nghiền,… Các món ăn này không chỉ dễ làm mà còn thơm ngon, bổ dưỡng. Dưới đây là chi tiết các công thức ăn dặm cho bé 6 tháng tuổi mà bố mẹ có thể tham khảo:

4.1. Súp sữa bí đỏ

Thực đơn ăn dặm cho trẻ 6 tháng chắc chắn không thể thiếu súp sữa bí đỏ. Bí đỏ là thực phẩm rất giàu vitamin A, muối khoáng, axit hữu cơ và sắt, giúp bé sáng mắt, chắc xương và ngăn ngừa tình trạng thiếu máu.

Nguyên liệu

• 20gr bí đỏ.
• 60ml sữa mẹ hoặc sữa công thức.

Hướng dẫn thực hiện

• Bí đỏ rửa sạch, gọt vỏ và hấp hoặc luộc cho chín mềm.
• Nghiền hoặc xay nhuyễn bí đỏ. Lọc qua rây để bí đỏ thêm sánh mịn.
• Đun sữa mẹ với lửa nhỏ, khi sôi lăn tăn cho bí đỏ vào, khuấy đều đến khi sôi. Còn nếu dùng sữa công thức, mẹ chỉ cần pha đúng tỷ lệ và cho bí đỏ vào trực tiếp, khuấy đều là bé dùng được ngay.

4.2. Cháo trắng hạt sen nghiền

Hạt sen có tính mát, có thể hỗ trợ ngăn ngừa táo bón, giảm nóng trong cho bé. Vì thế, đây cũng là thực phẩm phổ biến trong các thực đơn cho trẻ 6 tháng tập ăn dặm.

Nguyên liệu

• 30gr hạt sen.
• 2 thìa cafe cháo trắng.
• Lượng sữa mẹ/sữa công thức vừa đủ.

Hướng dẫn thực hiện

• Lọc bỏ tâm sen, luộc hạt đến khi chín mềm. Sau đó nghiền nhuyễn hạt sen và lọc qua rây cho mịn.
• Sữa mẹ đun nóng với lửa nhỏ, đến khi sôi lăn tăn thì cho hạt sen vào khuấy đều đến khi sôi. Còn với sữa công thức pha theo tỷ lệ rồi cho hạt sen nghiền vào khuấy đều.

4.3. Cháo thịt bò măng tây

Mẹ hãy cho món cháo thịt bò măng tây vào thực đơn ăn dặm trẻ 6 tháng tuổi. Thịt bò là một thực phẩm chứa nhiều dinh dưỡng như protein, sắt, kẽm, choline, selen, vitamin (B6, B12) rất cần thiết cho sự phát triển ở trẻ 6 tháng. Cùng với đó, măng tây giúp bé tăng cường sức đề kháng, tốt cho tiêu hóa và ngăn ngừa suy dinh dưỡng.

Nguyên liệu

• 1 cây măng tây.
• 10gr thịt bò.
• 1 tép tỏi nhỏ.
• Dầu ăn (dầu ô liu, dầu mè).

Hướng dẫn thực hiện

• Rửa thịt bò, măng tây, tỏi thật sạch trước khi chế biến. Tiếp đến mẹ băm nhuyễn bò với tỏi và cắt nhỏ măng tây.
• Phi thơm tỏi đã băm với dầu rồi cho thịt bò và măng tây vào xào đến khi chín mềm, đợi nguội rồi xay nhuyễn.
• Cho gạo với nước theo tỷ lệ 1:10 và bắt đầu nấu cháo. Khi cháo sôi lăn tăn thì cho hỗn hợp thịt bò măng tây vào khuấy đều đến khi sôi. Sau đó mẹ lọc hỗn hợp qua rây và cho bé thưởng thức.

>> Tham khảo thêm: Cách chọn bột phù hợp cho bé tập ăn dặm

4.4. Bột ngô - thực đơn ăn dặm cho bé 6 tháng giàu dinh dưỡng

Ngô chứa hàm lượng chất xơ cao, có thể hỗ trợ hoạt động hệ tiêu hóa của bé diễn ra thuận lợi hơn. Vì thế, mẹ hoàn toàn có thể bổ sung nguyên liệu này vào thực đơn nấu bột cho trẻ 6 tháng tuổi.

Nguyên liệu

• 2 thìa bột gạo.
• ½ chén nước.
• ½ trái ngô tươi.

Hướng dẫn thực hiện

• Ngô rửa sạch, tách lấy hạt, luộc chín và xay nhuyễn.
• Nấu chín bột gạo cùng nước, sau đó cho ngô đã xay vào khuấy đều.
• Lọc hỗn hợp bột qua rây cho thật mịn. Vậy là đã hoàn thành món bột ngô rồi.

4.5. Cháo rau chân vịt

Món ăn bổ dưỡng tiếp theo trong thực đơn ăn dặm cho trẻ 6 tháng tuổi là cháo rau chân vịt. Đây là loại rau chứa hàm lượng sắt cao, ngoài ra còn có kali, canxi, magie và các vitamin, hỗ trợ phát triển não bộ và hệ xương của trẻ.

Nguyên liệu

• 2 thìa cafe gạo.
• 2 - 3 búp cải bó xôi.

Hướng dẫn thực hiện

• Rau mua về rửa sạch rồi luộc rau thật mềm và đem đi xay nhuyễn.
• Cho gạo vào nước theo tỷ lệ 1:10, đến khi thu được hỗn hợp cháo lỏng thì rây mịn.
• Cho rau xay vào cháo, khuấy đều và cho bé dùng khi còn ấm.

4.6. Cháo cà rốt bông cải xanh

Cà rốt và bông cải xanh là 2 nguyên liệu được nhiều mẹ ưa chuộng và thường đưa vào thực đơn ăn dặm cho bé mới bắt đầu. Bởi trong cà rốt và bông cải xanh chứa rất nhiều vitamin (A, C, K, B6) giúp tăng cường hệ miễn dịch, cùng chất xơ giúp bé hạn chế hạn chế bị táo bón trong quá trình tập ăn dặm.

Nguyên liệu

• Gạo và nước theo tỷ lệ 1:10.
• 30gr cà rốt.
• 30gr bông cải xanh.

Hướng dẫn thực hiện

• Cho gạo vào nước theo tỷ lệ 1:10 và nấu thành cháo.
• Cà rốt gọt vỏ, rửa sạch. Bông cải rửa sạch.
• Luộc bông cải và cà rốt đến khi chín mềm thì xay nhuyễn. Sau đó cho 2 thìa cà rốt xay, 2 thìa bông cải xay và 2 thìa cháo nhuyễn vào nồi nấu cùng với lửa nhỏ, khi hỗn hợp sôi thì tắt bếp.

4.7. Cháo đậu que, táo hấp nghiền

Đậu que và táo cũng là 2 thực phẩm giàu dinh dưỡng, có lợi cho quá trình phát triển của bé. Do đó, món cháo đậu que táo hấp nghiền được rất nhiều mẹ chia sẻ khi xây dựng thực đơn bé ăn dặm 6 tháng.

Nguyên liệu

• 2 - 3 cây đậu que.
• 2 thìa cafe gạo.
• ⅛ quả táo.

Hướng dẫn thực hiện

• Cho gạo vào nước theo tỷ lệ 1:10 và bắt đầu nấu cháo.
• Đậu que rửa sạch, luộc chín, xay nhuyễn rồi lọc qua rây cho mịn. Tiếp đó cho đậu que đã rây vào cháo đang sôi lăn tăn và khuấy đều.
• Táo gọt vỏ, rửa sạch, hấp chín và nghiền nhuyễn rồi cho bé dùng tráng miệng.

4.8. Bột cà rốt - thực đơn ăn dặm cho bé 6 tháng

Bột cà rốt đơn giản, dễ làm và là nguyên liệu rất tốt cho sức khỏe, giúp mắt sáng khỏe và tăng cường hệ miễn dịch. Vì thế, mẹ hãy cho ngay món này vào thực đơn cho trẻ ăn dặm 6 tháng ngay nhé.

Nguyên liệu

• Bột gạo.
• Nước.
• 50gr cà rốt.

Hướng dẫn thực hiện

• Cà rốt rửa sạch, gọt vỏ, cắt thành từng miếng nhỏ sau đó xay nhuyễn.
• Đun sôi bột gạo cùng nước đến khi sôi lăn tăn thì cho cà rốt xay nhuyễn vào, trộn đều và tắt bếp.
• Sau khi rây hỗn hợp thật mịn, mẹ có thể cho bé ‘măm măm’ ngon miệng rồi.

4.9. Bơ trộn sữa mẹ - thực đơn ăn dặm ngon miệng cho bé

Bơ là loại quả được nhiều mẹ ưa chuộng trong thực đơn cho bé 6 tháng tập ăn dặm. Loại quả này không chỉ có vị ngọt dịu dễ ăn mà còn chứa nhiều vitamin (A, C, E, K, B6) và khoáng chất (sắt, magie, natri, canxi,...) hỗ trợ bé tăng trưởng tốt.

Nguyên liệu

• ¼ quả bơ.
• 50ml sữa mẹ.

Hướng dẫn thực hiện

• Mẹ lựa trái bơ có độ chín vừa phải, cắt ¼ trái bơ và bỏ vỏ. Sau đó thái lát mỏng rồi xay hoặc nghiền nhuyễn.
• Sau đó, trộn bơ với sữa mẹ, khuấy đều lên và cho bé thưởng thức.

4.10. Súp khoai tây sữa

Trong thực đơn nấu cháo cho bé 6 tháng tập ăn dặm, mẹ hãy thử bổ sung món súp khoai tây sữa. Món ăn này không chỉ thơm ngon mà còn giàu vitamin, khoáng chất, chất xơ, hỗ trợ hệ tiêu hóa của con hoạt động tốt.

Nguyên liệu

• ½ củ khoai tây.
• 60ml sữa mẹ.

Hướng dẫn thực hiện

• Rửa sạch khoai tây, gọt vỏ, cắt nhỏ rồi luộc chín và mang đi nghiền nhuyễn.
• Đun nóng sữa mẹ với lửa nhỏ, khi sữa sôi lăn tăn thì cho khoai tây vào khuấy đều đến khi sôi thì tắt bếp.
• Lọc hỗn hợp qua rây để thật sánh mịn và cho bé dùng.

5. Tham khảo lịch ăn dặm bé 6 tháng

Lịch ăn dặm cho bé 6 tháng tuổi sẽ có sự khác biệt giữa 1 - 2 tuần đầu và những tuần kế tiếp. Theo đó, lượng bột/ cháo của bé ở 1 - 2 tuần đầu thường rất ít do con chỉ mới làm quen với việc ăn dặm. Ở những tuần tiếp theo, dựa vào khả năng ăn của con mà mẹ có thể tăng lượng bột/ cháo. Chi tiết như sau:

6. Bố mẹ cần chuẩn bị gì để bữa ăn dặm đầu tiên trở nên đơn giản và dễ dàng?

Làm thế nào để con có thể hợp tác ngay trong lần đầu tiên ăn dặm là một “thách thức” lớn của nhiều bậc phụ huynh. Sau đây là một số mẹo để bữa ăn đầu tiên diễn ra thuận lợi mà bố mẹ có thể áp dụng:

• Ghế ăn an toàn, thoải mái có chiều cao ngang tầm với bố mẹ.
• Chuẩn bị muỗng ăn dặm với chất liệu an toàn, không quá to và sâu, không có cạnh sắc nhọn để tránh bé bị xóc miệng.
• Dùng yếm để ngăn thức ăn dính ra quần áo của bé.
• Sử dụng khăn vải hoặc khăn ướt để lau miệng cho bé trong quá trình ăn.

Ngoài ra, bố mẹ cũng cần chú ý:

• Không nên hâm đi hâm lại cháo nhiều lần trong ngày, vì điều này không chỉ làm dinh dưỡng của món ăn mà còn có thể khiến con bị khó tiêu.
• Ưu tiên chọn thực phẩm theo mùa, đặc biệt là nông sản hữu cơ để đảm bảo độ tươi ngon và hạn chế nguy cơ bé tiếp xúc với dư lượng hóa chất bảo quản.
• Khi rã đông thực phẩm, thay vì dùng nước nóng hoặc để ở nhiệt độ phòng, mẹ chuyển thực phẩm từ ngăn đá xuống ngăn mát tủ lạnh khoảng 4 - 5 tiếng trước khi chế biến. Điều này sẽ hạn chế tình trạng thực phẩm bị nhiễm khuẩn.
• Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng về chế độ ăn dặm cụ thể cho bé để nhận được những lời khuyên khoa học.
• Sau khi ăn, đặc biệt là những thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng cao (hải sản, hạt, trứng…), mẹ nên quan sát kỹ bé để có cách xử lý kịp thời.

7. Câu hỏi thường gặp

Sau đây là những vấn đề xoay quanh vấn đề thực đơn cho bé 6 tháng tập ăn dặm và lời giải đáp mà mẹ có thể tham khảo.

7.1. Trẻ 6 tháng ăn dặm thì có cần bú sữa nữa không?

Mặc dù bắt đầu ăn dặm, nhưng trẻ 6 tháng vẫn cần uống đủ sữa (khoảng 170 - 230ml/ cữ, từ 3-5 cữ mỗi ngày). Nguyên nhân là bởi bé mới tập ăn dặm, chưa thể ăn được nhiều nên sữa vẫn là nguồn cung cấp dinh dưỡng chính cho bé yêu.

Nếu bé dặm thêm sữa công thức, mẹ nên chọn loại có vị thanh nhạt để bé dễ dàng làm quen và không bỏ sữa mẹ. Quan trọng hơn, trong những năm đầu đời, hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh còn yếu và chưa trưởng thành. Do đó, nguồn dinh dưỡng của bé bên cạnh đủ năng lượng và vi chất, còn cần đảm bảo trẻ tiêu hóa khỏe, hấp thu nhanh chóng và giúp tăng cường miễn dịch tự nhiên.

Mẹ hãy ưu tiên chọn sữa có đạm mềm nhỏ, cấu trúc tự nhiên để giúp bé dễ tiêu hóa, hạn chế các rối loạn như táo bón, đầy hơi,... Không chỉ vậy, vì hệ tiêu hóa của con còn non yếu nên mẹ đừng quên chọn các dưỡng chất có lợi cho sức khỏe đường ruột bé như dưỡng chất quý Milk Lipid Complex (hỗn hợp chất béo tự nhiên), HMO (Human Milk Oligosaccharides), chất xơ GOS (Galacto-oligosaccharides) và lợi khuẩn Probiotics.

Những dưỡng chất này không chỉ cung cấp năng lượng mà còn giúp bé dễ hấp thu, hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn. Đồng thời còn bảo vệ bé khỏe mạnh với 3 “tầng” đề kháng: Ngăn chặn hại khuẩn xâm nhập vào đường ruột; gia tăng lợi khuẩn giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột cân bằng và củng cố hàng rào thành ruột; giảm nguy cơ nhiễm trùng ở trẻ hiệu quả. (1), (2), (3)

Đường ruột khỏe mạnh sẽ giúp bé có chiếc bụng khỏe để hấp thu dinh dưỡng tối ưu cũng như có đề kháng vững vàng. Bởi có đến 70% tế bào miễn dịch nằm tại đường ruột. Nhờ đó, bé yêu phát triển khỏe mạnh từ bên trong, giảm nguy cơ ốm vặt để thỏa sức khám phá thế giới xung quanh.

7.2. Trẻ 6 tháng ăn dặm có thể uống thêm nước không?

Từ 6 tháng tuổi trẻ đã có thể uống thêm nước lọc. Lượng nước mà trẻ 6 tháng có thể uống là 125- 250ml nước/ ngày.

7.3. Nên cho trẻ 6 tháng ăn bột hay ăn cháo?

Điều này sẽ tùy theo điều kiện và nếp sinh hoạt gia đình. Theo đó, trẻ 6 tháng ăn bột hay cháo loãng đều được.

Mẹ thấy đấy, chỉ bằng một vài nguyên liệu đơn giản thôi, mẹ đã có thể chế biến rất nhiều món ngon, giúp thực đơn ăn dặm cho trẻ 6 tháng thêm phong phú. Điều quan trọng là bố mẹ cần thật sự kiên nhẫn để giúp con yêu có thể làm quen với các loại thực phẩm mới nhé.

Tài liệu tham khảo:

(1) HMO (2’FL): Giúp hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn có hại (Lewis và cộng sự, 2015); (Reverri và cộng sự, 2018).

(2) GOS & HMO (2’FL) : Giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và hàng rào thành ruột (Ben và cộng sự 2008), (Lindner và cộng sự, 2023).

(3) Prebiotics and Probiotics: Giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng (Sazawal và cộng sự, 2010).