Trẻ ăn dặm bị táo bón nên khắc phục như thế nào?

1. Nhận biết dấu hiệu trẻ bị táo bón khi ăn dặm

Thói quen và số lần đi vệ sinh của mỗi bé không giống nhau. Tuy nhiên, bố mẹ vẫn có thể nhận biết bé đang bị táo bón thông qua một số dấu hiệu điển hình sau:

• Đi đại tiện ít hơn 3 lần trong một tuần, có thể bị đau khi đi vệ sinh.
• Phân cứng và lớn hơn bình thường.
• Phân khô, cứng, vón cục hoặc giống viên.
• Bụng bé bị chướng, sờ vào thấy cứng.
• Biếng ăn.

2. Vì sao trẻ bị táo bón khi ăn dặm?

Có rất nhiều nguyên nhân khiến trẻ ăn dặm bị táo bón như:

2.1. Cơ chế nhu động ruột của trẻ chưa kịp làm quen với chế độ ăn mới

Táo bón thường xảy ra khi trẻ bắt đầu thay đổi chế độ ăn uống như: từ bú sữa hoàn toàn chuyển sang chế độ ăn dặm hoặc uống sữa bổ sung (sữa công thức); hay chuyển từ giai đoạn ăn nhuyễn sang ăn thô. Sau một thời gian, khi cơ chế nhu động ruột của bé làm quen với chế độ ăn mới, tình trạng táo bón sẽ tự biến mất. 

2.2. Bé ăn dặm quá sớm so với độ tuổi

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo rằng, chỉ nên cho trẻ ăn dặm khi đủ 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, trên thực tế cũng có không ít trường hợp cho bé ăn dặm quá sớm, khi mà trẻ chưa sẵn sàng tiếp nhận thức ăn, dẫn đến việc quá tải hệ tiêu hóa và làm trẻ bị táo bón.

2.3. Trẻ không được bú sữa mẹ đủ

Nhiều mẹ cho rằng khi con ăn dặm là đã đầy đủ chất dinh dưỡng, nên thường cắt giảm lượng sữa cho bé bú mỗi ngày. Tuy nhiên, điều này có thể gây ra tình trạng táo bón ở trẻ. 

2.4. Chế độ ăn không đủ rau, củ, quả, thiếu chất xơ và chất lỏng

Chất xơ và chất lỏng (bao gồm cả nước, sữa và nước trái cây) hỗ trợ quá trình tiêu hóa diễn ra dễ dàng hơn. Vì thế, chế độ ăn ít hoặc không có rau, củ, quả… hoặc uống không đủ nước là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ bị táo bón. 

2.5. Bé có thể bị dị ứng sữa bò

Một số trẻ ăn dặm bị táo bón có thể do bị dị ứng đạm sữa bò. Đi kèm với đó là một số biểu hiện khác như: sưng môi và mi mắt (phù mạch), thường xuyên trào ngược và nôn trớ, ho kéo dài… sau khi sử dụng sữa bò. 

2.6. Dùng quá nhiều chế phẩm từ sữa trong chế độ ăn dặm

Phô mai, váng sữa, bơ… rất tốt cho sự phát triển của bé. Thế nhưng đây cũng là những thực phẩm khó tiêu nên bố mẹ chỉ nên cho bé ăn một lượng vừa đủ mỗi ngày. 

2.7. Tâm lý

Khi thay đổi môi trường như trẻ bắt đầu đi học mẫu giáo, thay đổi bảo mẫu, chuyển nơi ở mới… có thể khiến bé bị căng thẳng và gây ra táo bón. Biểu hiện đầu tiên, bé có thể thấy đau khi đi đại tiện; lâu dần, bé nhịn đi đại tiện và dẫn đến táo bón. Điều này có thể tạo ra một vòng luẩn quẩn: càng nhịn, bé càng bị táo bón nặng hơn và đau hơn khi đi.

2.8. Trẻ ít vận động

Trẻ không được vận động thường xuyên có thể dẫn đến tình trạng đường ruột hoạt động kém hiệu quả, lâu dần dẫn đến táo bón ở trẻ.

2.9. Tác dụng phụ của một số loại thuốc

Không phải chỉ chế độ ăn uống mới khiến trẻ bị táo bón, một số loại thuốc đặc biệt cũng gây nên tình trạng mất cân bằng đường ruột, làm phân trở nên khô rắn, khó di chuyển gây táo bón. Do đó cần báo ngay cho bác sĩ của trẻ nếu có tình trạng trên. 

2.10. Một số loại bệnh lý khác

Một số trẻ có tổn thương ở đại trực tràng, hệ thần kinh ruột, hệ nội tiết,... cũng dẫn đến tình trạng táo bón. Bệnh thường biểu hiện từ độ tuổi rất nhỏ, thậm chí là ngay sau sinh. 

3. Khi trẻ ăn dặm bị táo bón, ba mẹ nên xử lý như thế nào? 

Khi trẻ ăn dặm bị táo bón, ba mẹ có thể tham khảo những cách sau để khắc phục tình trạng này, cụ thể như sau:

3.1. Trẻ ăn dặm bị táo bón nên làm gì?

• Thay đổi thực đơn ăn dặm: Ba mẹ nên chế biến thức ăn ở dạng lỏng, mềm như cháo loãng, bột ăn dặm và hạn chế các thức ăn dạng rắn, cứng, khó tiêu.
• Tăng cường chất xơ: Chất xơ giúp kích thích nhu động ruột, làm mềm phân và giúp trẻ dễ đi đại tiện hơn. Khi trẻ bị táo bón, ba mẹ nên tăng cường bổ sung các loại rau củ quả giàu chất xơ, giúp nhuận tràng như rau mồng tơi, rau dền, đậu bắp, yến mạch, khoai tây,...
• Bổ sung nước: Ba mẹ cho bé uống nước trái cây (như nước cam, nước bưởi xay luôn cả tép cam), nên chọn trái ngọt để không phải dùng đường. Đồng thời cho con uống nhiều nước lọc và bú sữa mẹ. 
• Bổ sung lợi khuẩn: Lợi khuẩn giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hạn chế sự phát triển của vi khuẩn có hại, từ đó giảm rối loạn tiêu hóa và tăng cường sức đề kháng cho trẻ. Ba mẹ có thể bổ sung lợi khuẩn thông qua sữa chua hay bột ăn dặm có chứa lợi khuẩn.
• Ăn thêm trái cây: Mẹ có thể nghiền một số loại trái cây tốt cho hệ tiêu hóa của bé như chuối, đu đủ, kiwi… để làm món tráng miệng cho bé.

• Cho con vận động: Đặt trẻ nằm xuống và nhẹ nhàng di chuyển chân giống như trẻ đang đi xe đạp - điều này có thể giúp nhu động ruột của bé hoạt động tốt hơn. 
• Massage cho trẻ: Massage bụng trẻ đều đặn mỗi ngày theo chiều kim đồng hồ sẽ hỗ trợ việc đẩy phân ra ngoài tốt hơn. 
• Tạo thói quen cho trẻ đi vệ sinh mỗi ngày: Thông qua thói quen đi vệ sinh của bé, bố mẹ có thể tập bé đi vệ sinh đúng giờ bằng tiếng “xi”. Đây là cách trị táo bón cho trẻ hiệu quả dựa vào phương pháp “phản xạ có điều kiện”. 
• Cải thiện tâm lý: Tắm nước ấm có thể giúp các cơ vùng hậu môn trực tràng và tâm lý của bé thư giãn, từ đó giảm tình trạng táo bón do tâm lý. 

3.2. Những điều cần tránh

• Khi trẻ ăn dặm bị táo bón, bố mẹ không nên nóng vội cho con dùng thuốc, trừ khi được bác sĩ yêu cầu.
• Không nên la mắng khi bé lỡ đại tiện trong quần bởi điều này cũng có thể khiến trẻ sợ đi vệ sinh.

3.3. Khi nào nên đưa bé đến gặp bác sĩ

• Bé đau bụng dữ dội.
• Bạn thấy máu trong phân của bé.
• Tình trạng táo bón của bé không cải thiện với thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt.

Trẻ ăn dặm bị táo bón là tình trạng vô cùng phổ biến. Tuy nhiên không phải vì thế mà ba mẹ có thể chủ quan bởi tình trạng này có thể trở thành mãn tính với nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của bé nếu không khắc phục kịp thời. Tốt nhất, nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu gì bất thường ở bé, bao gồm các dấu hiệu táo bón, ba mẹ nên đưa bé đến gặp bác sĩ khoa nhi để xác định đúng nguyên nhân, từ đó có hướng điều trị thích hợp nhất cho bé.