Lợi khuẩn đường ruột: Vai trò và cách bổ sung lợi khuẩn cho bé

1. Tìm hiểu lợi khuẩn đường ruột là gì?

Lợi khuẩn (hay còn gọi Probiotics) là các chủng vi sinh vật đường ruột, gồm vi khuẩn hoặc nấm men sống, có lợi cho sức khỏe con người, đặc biệt là hệ tiêu hóa. 

Trong đường ruột con người có chứa khoảng 100.000 tỷ vi khuẩn với hơn 500 loài khác nhau. Song, hệ vi sinh đường ruột chỉ khỏe mạnh khi cân bằng được tỷ lệ lợi khuẩn và hại khuẩn, đồng nghĩa lợi khuẩn chiếm khoảng 85% tổng lượng vi sinh vật tồn tại. 

2. Các loại lợi khuẩn trong đường ruột

Lợi khuẩn trong đường ruột trẻ được phân thành 3 nhóm sau:

   • Bifidobacterium: Lợi khuẩn này có thể sản sinh một số vitamin và tiêu hóa chất mà dạ dày không thể tự tiêu hóa được. Cùng với đó là khả năng tạo lá chắn miễn dịch vững vàng, chống lại sự tấn công của hại khuẩn và giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

   • Lactobacillus: Lợi khuẩn Lactobacillus có công dụng tăng cường khả năng tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng. Đồng thời ngăn ngừa sự xâm nhập của vi khuẩn có hại và giảm chứng tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa ở trẻ.

   • Nấm men: Chẳng hạn như Saccharomyces Boulardii, loại nấm men tốt cho hệ tiêu hóa, hỗ trợ điều trị tiêu chảy, giảm số lần đi ngoài phân lỏng ở trẻ.

Khi trẻ sơ sinh bị rối loạn tiêu hóa hoặc dùng thuốc kháng sinh có thể làm giảm số lượng lợi khuẩn, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Lúc này, trẻ cần bổ sung lợi khuẩn để lấy lại sự cân bằng đường ruột. Tuy nhiên, việc bổ sung loại lợi khuẩn nào cần có sự chỉ định từ bác sĩ. Cha mẹ nên đưa con đi thăm khám để bổ sung lợi khuẩn cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đúng cách, an toàn, mang lại hiệu quả tối ưu. 

3. Lợi khuẩn đường ruột có vai trò gì?

Những vai trò của lợi khuẩn đường ruột đối với sức khỏe như:

3.1. Ức chế vi khuẩn có hại

Lợi khuẩn Probiotics khi vào cơ thể sẽ bám vào thành ruột non để cạnh tranh với sự tồn tại của hại khuẩn, đồng thời sản sinh enzyme và protein tiêu diệt chúng. Chính vì thế, việc bổ sung lợi khuẩn là cách hiệu quả để kiềm chế hại khuẩn trong đường ruột.

3.2. Hỗ trợ tiêu hóa

Lợi khuẩn giúp chuyển hóa một số loại đường trong sữa mẹ để bé tiêu hóa dễ dàng hơn. Kết hợp với khả năng ức chế hại khuẩn, giúp hệ tiêu hóa của bé được bảo vệ, hạn chế tình trạng tiêu chảy hay táo bón.

3.3. Tăng miễn dịch

Hệ tiêu hóa đóng góp 70 - 80% vào sức đề kháng của cơ thể và giúp tăng cường miễn dịch cho bé tối đa. Do đó, các nghiên cứu đã phát hiện một số chủng của lợi khuẩn có khả năng tăng số lượng và chức năng tế bào thực bào (tế bào miễn dịch), tăng tỷ trọng các tế bào miễn dịch Lympho T. Đồng thời lợi khuẩn còn tạo màng chắn trên bề mặt niêm mạc ruột, từ đó giúp ngăn cản vi khuẩn, virus gây bệnh xâm nhập.

3.4. Tăng hấp thu dưỡng chất

Vi khuẩn có lợi trong đường ruột có thể tổng hợp các loại vitamin B12, K và tăng khả năng hấp thụ dưỡng chất như sắt, canxi, magie vào cơ thể của bé. Nhờ đó mà bé được nạp đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu, phát triển khỏe mạnh và hoàn thiện các chức năng.

3.5. Hỗ trợ điều trị bệnh tiêu hóa

Lợi khuẩn đường ruột còn góp phần kiểm soát nhiều bệnh lý liên quan đường tiêu hóa, bao gồm hội chứng ruột kích thích (IBS) và bệnh viêm ruột (IBD). Ngoài ra, chúng cũng giúp giảm sản xuất độc tố, hạn chế nguy cơ ung thư ruột kết, bệnh dị ứng.

Đặc biệt với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, việc duy trì hệ vi sinh đường ruột cân bằng đóng vai trò quan trọng tạo hàng rào bảo vệ đường ruột, vô hiệu hóa vi khuẩn gây bệnh và thúc đẩy đáp ứng miễn dịch tổng thể. Bởi nếu tỷ lệ lợi khuẩn và hại khuẩn bị phá vỡ (lợi khuẩn giảm xuống, hại khuẩn tăng lên) sẽ gây ra tình trạng nhiễm khuẩn (loạn khuẩn) đường ruột. 

3.6. Phòng ngừa cảm cúm

Trong số các lợi khuẩn đường ruột, chủng men sống Probiotics Chr.Hansen L.Casei 431 TM (thuộc nhóm Lactobacillus) có tác dụng nổi trội trong việc phòng cảm cúm. Theo nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia trên 240 trẻ 2 - 5 tuổi (năm 2015) ở Hải Dương, tỷ lệ mắc cúm ở trẻ giảm xuống 14,7% và thời gian khỏi bệnh nhanh hơn 1 - 2 ngày, khi được bổ sung sữa chua uống có chứa lợi khuẩn Hansen. Cũng theo kết quả nghiên cứu khác được công bố trên Tạp chí Mỹ Clinical Nutrition, bổ sung lợi khuẩn Hansen giúp giảm thời gian cảm cúm và cảm thông thường từ 8,1 ngày xuống còn 4,8 ngày. 

Với những lợi ích nổi bật kể trên, thì việc có nên bổ sung lợi khuẩn cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ hay không là hoàn toàn cần thiết. Điều quan trọng là bố mẹ cần bổ sung lợi khuẩn cho bé đúng cách, nhằm phát huy tối đa tác dụng của lợi khuẩn và bảo vệ đường ruột hiệu quả.

4. Bật mí 9 cách kích thích lợi khuẩn đường ruột cho bé mẹ nên biết

Để tạo sự khởi đầu tốt cho hệ tiêu hóa của trẻ sau này, giúp con hấp thu các chất dinh dưỡng tốt hơn và tăng cường hệ miễn dịch để bé chống lại các virus, vi khuẩn gây bệnh, bố mẹ cần tăng cường lợi khuẩn đường ruột cho con ngay từ sớm bằng các cách sau:

4.1. Tăng cường trái cây và rau quả

Một chế độ ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi sẽ cung cấp cho cơ thể đầy đủ chất xơ có lợi cho hệ tiêu hóa. Trong đó, mỗi quả chuối không chỉ cung cấp khoảng 15 - 20% lượng chất xơ thiết yếu, mà còn chứa Fructooligosacarit - một hợp chất tự nhiên giúp tăng sinh các vi khuẩn có lợi. Đồng thời, các loại rau xanh như cải xoăn, rau bina, cải Brussels… chứa lượng nước và chất xơ cao là lựa chọn tốt để tích hợp vào thực đơn của bé. Đặc biệt, mầm bông cải xanh cũng có khả năng kích thích các enzyme giải độc cho hệ thống tiêu hóa.

>> Xem thêm: Các loại vitamin tăng đề kháng cho bé và cách bổ sung

4.2. Tiêu thụ thực phẩm giàu Prebiotics

Prebiotics là loại chất xơ có nhiều trong rau, trái cây và các loại đậu, giúp cung cấp môi trường dinh dưỡng cho các lợi khuẩn đường ruột tăng trưởng và phát triển tốt. Đồng thời, thực phẩm chứa Prebiotics còn tạo ra nguồn năng lượng cho các tế bào đại tràng (ruột già), cải thiện tiêu hóa và hỗ trợ quá trình trao đổi chất diễn ra thuận lợi hơn. Theo đó, thực phẩm giàu chất xơ Prebiotics bao gồm:

   • Yến mạch, lúa mạch.

   • Chuối, táo.

   • Tỏi.

   • Hành tây, hành tím.

   • Hạt lanh.

4.3. Bổ sung các thực phẩm lên men Probiotics

Sữa chua, Kefir, phô mai, bánh mì bột chua hay các loại thức uống lên men tự nhiên (như Kombucha, Buttermilk truyền thống)... là những loại thực phẩm giàu Probiotics giúp kích thích lợi khuẩn đường ruột, ổn định hệ tiêu hóa mà mẹ có thể cân nhắc thêm vào khẩu phần ăn của trẻ.

Đặc biệt hiện nay, trên thị trường đã có những loại sữa công thức chứa một số loại men vi sinh có đầy đủ các lợi khuẩn cho trẻ. Việc bổ sung lợi khuẩn cho trẻ bằng cách này đang được khá nhiều bà mẹ quan tâm vì tiện lợi, dễ sử dụng và đáp ứng tốt nhu cầu cần thiết hơn. 

4.4. Ăn ngũ cốc nguyên hạt

Những loại ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, hạt quinoa, bột mì nguyên cám… chứa nhiều chất xơ và các loại carbs beta-glucan. Những loại carbs này sẽ được hấp thụ ở ruột già và phân hủy nhờ vào các vi khuẩn đường ruột, từ đó thúc đẩy sự phát triển của lợi khuẩn trong hệ thống tiêu hóa. Ngoài ra, ngũ cốc nguyên hạt còn chứa nhiều dưỡng chất quan trọng khác có tác dụng giảm viêm nhiễm và yếu tố nguy cơ gây bệnh tim.

4.5. Bổ sung thực phẩm giàu polyphenol cho trẻ

Polyphenol là hợp chất hữu cơ có lợi cho sức khỏe con người, trong đó có hệ tiêu hóa. Cụ thể, polyphenol có khả năng giúp ổn định đường ruột nhờ có thể kích thích gia tăng lợi khuẩn cũng như tìm kiếm và tiêu diệt hại khuẩn. 

Các thực phẩm giàu polyphenol có thể kể đến như: bột ca cao, hạt lanh, bông cải xanh, việt quất…

4.6. Cho bé uống đủ nước 

Uống đủ nước mỗi ngày cũng là cách cải thiện hệ lợi khuẩn cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ mà cha mẹ không nên bỏ qua. Việc bổ sung đủ nước còn thúc đẩy hệ tiêu hóa khỏe mạnh và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Với trẻ từ 6 - 12 tháng tuổi, chỉ cần bổ sung từ nửa ly đến 1 ly nước trong ngày (125ml đến 250ml). Trẻ từ 1 đến 8 tuổi, lượng nước uống mỗi ngày được tính theo độ tuổi. Chẳng hạn trẻ 1 tuổi nên uống 1 ly nước (250ml), trẻ 2 tuổi nên uống 2 ly nước (250ml), trẻ 8 tuổi nên uống 8 ly nước (250ml)... 

 >> Tham khảo thêm: Dấu hiệu mất nước ở trẻ và cách xử trí

4.7. Bổ sung men vi sinh 

Men vi sinh là chế phẩm sinh học có tác dụng thiết lập và duy trì hoạt động đường ruột ổn định, cũng như giúp khôi phục hệ vi sinh vật về trạng thái khỏe mạnh sau khi bị hại khuẩn xâm nhập. Tuy nhiên, bố mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi cho bé dùng, không tự ý bổ sung hoặc lạm dụng men vi sinh cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

4.8 Các loại đậu

Nếu không biết bổ sung lợi khuẩn cho bé bằng cách nào, mẹ có thể thử cho con ăn đậu gà, đậu lăng… Bởi những loại đậu này không chỉ có hàm lượng chất xơ cao, mà còn chứa một loại chất xơ prebiotic (gọi là galactooligosaccharide), giúp lợi khuẩn phát triển tốt.

4.9 Tạo cho bé thói quen sinh hoạt khoa học

Để tăng cường Probiotics cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có đường ruột khỏe mạnh, phụ huynh có thể tập cho con một số thói quen tốt như:

• Ngủ đủ giấc: Việc ngủ không đủ hoặc chất lượng giấc ngủ kém có thể ảnh hưởng đến sức khỏe hệ tiêu hóa. Do đó, các phụ huynh nên thiết lập đồng hồ sinh học để trẻ dễ dàng đi vào giấc ngủ như hạn chế tiếp xúc với ánh sáng xanh, hát hoặc kể chuyện cho con nghe và tạo không khí phòng ngủ yên tĩnh, dễ chịu.
• Ăn chậm nhai kỹ: Nhai thật kỹ thức ăn có thể giúp trẻ thúc đẩy quá trình tiêu hóa và hấp thụ đầy đủ dưỡng chất, qua đó nâng cao sức khỏe đường ruột tối ưu.

Có thể nói, lợi khuẩn đường ruột mang lại nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe của trẻ như hỗ trợ tiêu hóa, cải thiện miễn dịch, phòng cảm cúm, chữa tiêu chảy và táo bón… Tuy nhiên, chúng chỉ cư trú tạm thời trong đường ruột và có vòng đời khá ngắn. Vì vậy, để giúp bé được bổ sung lợi khuẩn hàng ngày cũng như duy trì hệ vi sinh luôn ở mức cân bằng, bố mẹ hãy áp dụng những cách được gợi ý trong bài viết nhé!