Trẻ mấy tháng biết nói? Các cột mốc phát triển ngôn ngữ ở trẻ

1. Trẻ mấy tháng biết nói chuyện?

Khả năng ngôn ngữ tự nhiên của trẻ được hình thành ngay từ khi mới sinh ra. Lúc này, trẻ giao tiếp với cha mẹ thông qua “ngôn ngữ không lời” là tiếng khóc. Đến khi được 3 - 4 tháng tuổi, trẻ mới bắt đầu tập nói thật sự. Quá trình này diễn ra trong vòng 3 năm đầu tiên với nhiều thay đổi liên tục về cột mốc ngôn ngữ, càng chứng minh cho khả năng học hỏi và tiếp thu nhanh ở trẻ.

1.1. Giai đoạn 3 tháng tuổi

Khi được 3 tháng tuổi, trẻ có xu hướng lắng nghe và quan sát khẩu hình miệng của cha mẹ mỗi khi nói chuyện. Nhiều trẻ còn có hứng thú với giai điệu từ bài hát thường nghe, âm thanh của cuộc sống xung quanh hoặc thích giọng nói của nữ giới hơn là nam giới. Đến khi được 4 tháng tuổi, trẻ bắt đầu bập bẹ âm thanh khác nhau và lặp đi lặp lại nhiều lần.

>> Tìm hiểu thêm:

• Bé 12 tuần tuổi phát triển như thế nào và cách chăm sóc tốt nhất
• Chăm sóc trẻ 3 tháng tuổi đúng cách để con khỏe mạnh, phát triển tốt

1.2. Giai đoạn 6 tháng tuổi

Ở cột mốc 6 tháng tuổi, trẻ đã nói được các từ “ba-ba”, “ma-ma”. Đến cuối tháng thứ 6 - đầu tháng thứ 7, trẻ có thể phản hồi khi được nghe gọi tên hoặc sử dụng giọng nói để bày tỏ cảm xúc vui, buồn, sợ hãi và tức giận.

1.3. Trẻ bao nhiêu tháng thì biết nói? Trẻ 9 tháng đã dùng được vài từ cơ bản

Trẻ 9 tháng tuổi đã hiểu và sử dụng được các từ đơn giản như “xin chào”, “tạm biệt” hoặc thậm chí là từ “không”. Ngoài ra, trẻ bắt đầu phát ra âm thanh ở tông giọng khác nhau. Đây cũng là một trong những dấu hiệu trẻ sắp biết nói mà phụ huynh cần lưu ý.

1.4. Giai đoạn 12 tháng tuổi

Ở giai đoạn này, cha mẹ có thể cảm nhận trẻ nói nhiều hơn so với trước đây. Các từ đơn giản như “ma-ma”, “ba-ba” giờ đây trẻ đã hiểu được là đang nói về cha mẹ. Đồng thời, trẻ bắt đầu hiểu một số yêu cầu như “không”, “ngồi xuống”, nhưng điều này không đồng nghĩa trẻ có thể làm theo.

>> Giải đáp thắc mắc:

• Trẻ 1 tuổi biết làm gì: Khám phá các mốc phát triển quan trọng
• Khám phá các giai đoạn phát triển của trẻ ở năm đầu tiên

1.5. Giai đoạn 18 tháng tuổi

Trẻ 18 tháng tuổi đã biết chỉ vào đồ vật, bộ phận trên cơ thể và những người thân trong gia đình để đặt tên. Khi cha mẹ nói chuyện, trẻ còn có thể ghi nhớ, lặp lại được âm thanh đã nghe. Tuy nhiên, thời điểm này trẻ vẫn chưa nói được tròn vành rõ chữ. Ví dụ như thay vì nói “uống nước”, trẻ thường nói “nuốt ước”, “ngồi xuống” thì trẻ có thể nói “ngồi chuống”.

1.6. Giai đoạn 2 tuổi

Tròn 2 tuổi, trẻ đã biết kết hợp các từ với nhau để tạo thành một cụm ngắn, ví dụ như “tạm biệt mẹ”, “cho con sữa”. Lúc này, cha mẹ nên thường xuyên nói chuyện với con nguyên câu, như vậy có thể giúp trẻ phát triển khả năng giao tiếp tốt hơn. 

1.7. Trẻ mấy tuổi biết nói thành thạo? 3 tuổi trẻ nói được câu dài, hiểu nghĩa từ tốt hơn

Ở cột mốc 3 tuổi, vốn từ vựng của trẻ được mở rộng nhiều hơn. Trẻ bắt đầu nói câu dài, giải thích nghĩa của các từ “buồn”, “hạnh phúc”, thậm chí là tường thuật lại mọi việc đã xảy ra mỗi khi cha mẹ vắng nhà. 

>> Gợi ý:

• Trẻ 3 tuổi nên học gì để thông minh lớn khôn và khỏe mạnh?
• Dấu hiệu trẻ bị khủng hoảng tuổi lên 3 và cách khắc phục hiệu quả

2. Các dấu hiệu bé sắp biết nói

Để nhận biết được thời điểm trẻ sắp biết nói, cha mẹ hãy chú ý 3 dấu hiệu sau đây:

• Trẻ cố phát ra âm thanh: Trẻ cố gắng tạo ra các âm thanh, bắt chước tiếng động xung quanh mà con nghe được. Ban đầu âm thanh sẽ không rõ ràng, nhưng càng về sau bé sẽ nói rõ và nhiều hơn.
• Bập bẹ nói chuyện: Trẻ bập bẹ âm thanh kéo dài như nói thành câu. Ngoài ra, trẻ còn quan sát và bắt chước lại cử chỉ, nét mặt, giọng nói của cha mẹ.
• Hiểu lời cha mẹ nói và có phản ứng đáp lại: Trẻ có thể hiểu được các từ đơn giản như chào, tạm biệt, bánh, bóng,.. và biết đáp lại hoặc thực hiện hành động cụ thể khi cha mẹ nói một từ nào đó. Ví dụ như cha mẹ nói “bye bye” thì bé sẽ vẫy tay chào.

3. Trẻ chậm nói hơn bình thường có sao không?

Như vậy, qua thông tin ở phần 1, cha mẹ đã nắm rõ được trẻ mấy tháng biết nói chuyện. Đa phần các trẻ đều phát triển ngôn ngữ theo trình tự thời gian trên đây. Tuy nhiên, không ngoại trừ trường hợp trẻ có thể chậm nói hơn so với bình thường. Dấu hiệu để cha mẹ nhận biết trẻ chậm nói bao gồm:

   • Trẻ không cố gắng giao tiếp với người thân (như là sử dụng âm thanh, cử chỉ hoặc lời nói). 

   • Vốn từ vựng của trẻ bị hạn chế, không thể diễn đạt rõ ràng mong muốn và nhu cầu cá nhân. 

   • Trẻ không thể bắt chước được âm thanh, đồng thời phản ứng chậm trước yêu cầu cơ bản như “con ăn cơm chưa”, “con có khát nước không”. 

   • Trẻ gặp khó khăn khi ghép các từ đơn với nhau, không thể nói được một câu hoàn chỉnh. 

   • Trẻ có giọng nói khác thường (nghe the thé hoặc giống như giọng mũi). 

Lúc này, cha mẹ nên cho trẻ đi khám với bác sĩ càng sớm càng tốt. Bởi, tình trạng chậm nói nếu kéo dài, không được điều trị sớm có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ. Thông thường, qua thăm khám, bác sĩ sẽ tìm ra nguyên nhân chậm nói và điều trị các chứng rối loạn về thính lực, giọng nói hoặc ngôn ngữ, từ đó cải thiện kỹ năng giao tiếp cho trẻ.

>> Xem thêm: Trẻ chậm phát triển: Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

4. Trẻ biết nói sớm có phải thông minh hơn không?

Ngược lại với trẻ nói chậm, nhiều trẻ đã biết nói, thậm chí nói thành thạo hơn so với giai đoạn phát triển thông thường. Theo đó, dấu hiệu trẻ biết nói sớm bao gồm trẻ hiểu được lời nói của mọi người, cố gắng nói chuyện và đáp lại với yêu cầu cơ bản của cha mẹ. Điều này làm cho không ít phụ huynh thắc mắc trẻ biết nói sớm liệu có phải thông minh hơn không.

Trên thực tế, vẫn chưa có nghiên cứu chứng minh rõ ràng về vấn đề này. Đa phần trẻ biết nói sớm là do cha mẹ thường xuyên tương tác, cho con tiếp xúc nhiều hơn với môi trường xung quanh, nhờ đó khả năng ngôn ngữ của trẻ được phát triển.

Như vậy, trẻ biết nói sớm không có nghĩa là trẻ thông minh. Thay vào đó, sự thông minh ở trẻ phụ thuộc vào yếu tố như di truyền, môi trường sống. Và để giúp con tăng cường tư duy, ngoài áp dụng phương pháp giáo dục phù hợp thì cha mẹ nên tác động thêm từ chế độ dinh dưỡng.

Cụ thể, hãy bổ sung vào khẩu phần ăn của con các loại thực phẩm tốt cho trí não như cá hồi, trứng, bơ đậu phộng, ngũ cốc nguyên hạt, các loại quả mọng, thịt nạc, các loại rau, sữa chua, thịt nạc.

>> Tham khảo: Mách mẹ 10 cách nuôi dạy con thông minh, lanh lợi

Song song đó, đừng quên cho trẻ uống sữa mỗi ngày, nhất là các loại sữa phát triển toàn diện về mọi mặt, để con không chỉ thông minh, mà còn khôn lớn khỏe mạnh.

5. Cách dạy trẻ tập nói thành thạo, học vốn từ nhanh

Sau khi biết được bé mấy tháng biết nói, để giúp con tập nói thành thạo hơn, cha mẹ có thể áp dụng các nguyên tắc và cách giúp con phát triển khả năng ngôn ngữ dưới đây:

5.1. Các nguyên tắc khi dạy trẻ nói

Để dạy bé yêu tập nói nhanh hơn, cha mẹ nên:

Thường xuyên trò chuyện với con

Cha mẹ nên dành ra một khoảng thời gian cố định để trò chuyện với con thường xuyên. Chủ đề có thể là mô tả những gì đang diễn ra hằng ngày, đồng thời khi trò chuyện, cha mẹ cần sử dụng các câu đơn giản, dễ hiểu và ngắn gọn để trẻ bắt chước nói lại tốt hơn. Mặt khác, cha mẹ cũng phải lắng nghe, phản hồi lại để kích thích trẻ nói nhiều hơn, nhờ vậy giúp phát triển khả năng ngôn ngữ của trẻ.

>> Tham khảo: Học chữ cái bằng thẻ

Đặt câu hỏi cho trẻ

Để khuyến khích trẻ nói chuyện, cha mẹ nên đặt ra nhiều câu hỏi khác nhau. Bắt đầu từ các câu đơn giản như “con có đói không?”, “con có muốn ăn cái bánh kia không?”, cho đến các câu hỏi chi tiết như “con nhìn xem chiếc xe to lớn đằng kia có phải màu đỏ không?”, “ngôi nhà hàng xóm này trông nhỏ nhỉ?”, “con muốn ăn quả táo hay quả chuối?”. Điều này cũng đồng thời gia tăng vốn từ vựng mới cho trẻ nữa đấy.

Tận dụng giai điệu bài hát

Theo kinh nghiệm của nhiều mẹ, bí quyết tập cho trẻ nói sớm và thành thạo là sử dụng âm thanh, bài hát dành cho thiếu nhi. Thông qua lắng nghe giai điệu, điều này giúp trẻ nắm rõ cách phát âm của mỗi từ, đồng thời mở rộng và ghi nhớ từ vựng tốt hơn.

>> Tìm hiểu thêm: Phát triển các giác quan của bé thông qua trò chơi đơn giản

Kết hợp giữa nói và cử chỉ minh họa

Khi dạy cho trẻ tập nói, cha mẹ nên có cử chỉ minh họa đi kèm. Ví dụ như đang mô tả về bộ phận trên cơ thể, hãy dùng tay chỉ vào từng bộ phận và đọc tên cho con nghe. Lúc này, trẻ không chỉ chú ý hơn đến cha mẹ, mà còn nhớ từ vựng tốt, cũng như có kiến thức về cuộc sống xung quanh.

>> Tham khảo: Cách chơi với trẻ sơ sinh giúp con phát triển trí não tốt

5.2. Tập nói cho trẻ theo từng giai đoạn

Khi đã nắm rõ trẻ mấy tháng biết nói chuyện, cha mẹ có thể áp dụng một số cách dưới đây để tăng cường phát triển ngôn ngữ, giúp con tập nói tốt hơn trong mỗi giai đoạn phát triển:

Trẻ 0 - 6 tháng

• Bế và nhìn con khi nói chuyện, trẻ sẽ chăm chú nhìn, lắng nghe và có phản ứng với âm thanh từ cha mẹ.
• Trò chuyện với con mỗi khi thay tã, tắm rửa,... và hát cho con nghe khi nằm chơi, ru ngủ.
• Cha mẹ lặp lại những âm thanh mà trẻ phát ra, giúp trẻ thích thú và bập bẹ nhiều hơn.

>> Tham khảo: Trẻ sơ sinh 1 tháng tuổi biết làm gì? Cách chăm sóc mẹ nên biết

Trẻ 6 - 12 tháng

• Cha mẹ cùng đọc sách với con, dùng tay chỉ vào từng hình ảnh và mô tả cho trẻ nghe hoặc đọc truyện với âm điệu khác nhau, khuyến khích trẻ nói và kể lại.
• Cha mẹ gọi tên và chỉ tay vào các đồ vật xung quanh để con nhận biết được tên đồ vật.
• Cùng con chơi “ú òa” để rèn luyện khả năng phản xạ.

>> Khám phá: Trẻ 8 tháng tuổi biết làm gì? Mẹ nên chăm sóc như thế nào?

Trẻ 12 - 18 tháng

• Cha mẹ nên đặt ra các câu hỏi về lựa chọn, ví dụ như “con thích mèo hay chó”, “con thích đi công viên, đi biển hay sở thú”.
• Điều chỉnh các phát âm của trẻ để con tập nói đúng và rõ ràng.
• Cho trẻ nghe nhạc, đọc sách để tăng kỹ năng nói.
• Tập hát cùng con với các bài đồng dao, bài hát thiếu nhi.

>> Tham khảo: Trẻ 15 tháng biết làm gì và cách chăm sóc trẻ mẹ cần biết

Trẻ 18 - 24 tháng

• Sử dụng các câu ngắn để hướng dẫn con làm một hành động nào đó, ví dụ như “đóng cửa lại, mặc áo vào,...”.
• Lặp lại các câu hỏi ngắn để trẻ ghi nhớ và có phản xạ đáp lại, chẳng hạn như “áo của con đâu”.
• Hạn chế cho trẻ xem điện thoại, tivi. Thay vào đó là tăng thời gian nghe truyện, vui chơi.

>> Xem thêm: Trẻ 20 tháng biết làm gì: Khám phá sự phát triển các kỹ năng

Trẻ 2 - 3 tuổi

• Tập cho con nói các câu dài hơn. Ví dụ như nếu trẻ nói “mang giày”, cha mẹ có thể đáp lại “ba/mẹ mang giày cho con ạ”.
• Tăng vốn từ cho trẻ với từ đồng nghĩa. Ví dụ, đồng nghĩa với từ “cho” thì có “tặng”, “biếu”. Với mỗi từ, cha mẹ hãy hướng dẫn cho con cách phát âm, cách sử dụng phù hợp trong ngữ cảnh khác nhau.
• Khi đặt câu hỏi, cha mẹ nên chờ cho trẻ nói hết câu, không nên ngắt lời con.
• Cha mẹ dùng các âm thanh tượng trưng khi nhìn thấy hoặc làm một việc gì đó. Chẳng hạn như nói “meo meo” khi chỉ vào ảnh con mèo.

>> Gợi ý: Khám phá các giai đoạn phát triển của trẻ ở năm đầu tiên

6. Một số lưu ý khi dạy trẻ tập nói

Trong quá trình dạy con tập nói, cha mẹ nên lưu ý một số vấn đề sau để giúp trẻ thoải mái và tiếp thu tốt hơn:

6.1. Hãy kiên nhẫn với con

Khi trẻ tập nói chuyện, điều này có thể tốn nhiều thời gian nên cha mẹ hãy kiên nhẫn, dành ra thời gian để cho con nói. Ngay cả khi không hiểu trẻ đang nói gì, cha mẹ hãy tiếp tục lắng nghe. Sau đó, lặp lại những gì đoán được và hỏi con liệu có phải đúng như vậy không.

Tuyệt đối không cáu giận hoặc cắt ngang khi trẻ đang nói, bởi điều này có thể khiến trẻ không còn hứng thú với tập nói nữa.

>> Tham khảo: Các giai đoạn phát triển tâm lý của trẻ từ 0 đến 16 tuổi

6.2. Không nên ép trẻ nói

Là cha mẹ, ai cũng hạnh phúc khi nghe được âm thanh đầu tiên của con. Tuy nhiên, sự phát triển ngôn ngữ ở mỗi trẻ là khác nhau. Đôi khi trẻ có thể chậm nói hơn bình thường và thay vì gây áp lực bắt con phải nói, cha mẹ hãy cho trẻ phát triển theo đúng tốc độ riêng của mình.

6.3. Mỉm cười khen ngợi con

Khi trẻ nói rõ ràng, rành mạch và dùng nhiều từ vựng khác nhau, cha mẹ hãy mỉm cười bày tỏ sự vui mừng, đồng thời khen ngợi con đã cố gắng thật nhiều. Lúc này, lời khen của cha mẹ không chỉ giúp trẻ tự tin và cảm thấy tự hào về bản thân, mà còn tạo động lực để trẻ cố gắng tập nói tốt hơn sau này. 

6.4. Không lặp lại phát âm sai của con 

Do chưa thể giao tiếp tròn vành rõ chữ nên đôi khi, trẻ có thể nói ngọng vài từ, ví dụ như “ăn ơm (cơm)”, “ô cô (ô tô)”. Nhiều cha mẹ thấy trẻ nói như thế rất dễ thương nên thường lặp lại để gần gũi hơn với trẻ. Tuy nhiên, điều này có thể khiến trẻ tiếp tục nói sai và khó sửa phát âm hơn sau này. Do đó, nếu muốn con giao tiếp tốt, cha mẹ cần lưu ý không “nhại” phát âm sai của con nhé.

>> Tham khảo: Wonder week là gì? Cách vượt qua các tuần khủng hoảng của trẻ

Vậy là cha mẹ đã nắm rõ được thông tin trẻ mấy tháng biết nói chuyện và cách dạy con tập nói từ bài viết trên đây. Nhìn chung, để giúp trẻ đạt được cột mốc phát triển ngôn ngữ thì cha mẹ nên tích cực tương tác, giao tiếp và hát thường xuyên cùng con. Đừng quên kiên nhẫn, bày tỏ sự yêu thương và lời khen để trẻ có động lực tập nói tốt hơn. Trong trường hợp trẻ chậm nói, phụ huynh hãy đưa trẻ đi khám với bác sĩ ngay để tìm hiểu nguyên nhân và có hướng giải quyết phù hợp, giúp phát triển kỹ năng nói ở trẻ.

Ngoài tập nói cho con, cha mẹ cũng cần lưu ý đến chế độ dinh dưỡng - yếu tố quan trọng giúp trẻ phát triển toàn diện. Cha mẹ cần bổ sung cho con đầy đủ dưỡng chất như chất béo, chất đạm, tinh bột, vitamin, khoáng chất từ các thực phẩm tự nhiên (cá, thịt, trứng, rau củ quả,...) và đảm bảo trẻ uống đủ sữa mỗi ngày.

Với trẻ uống sữa công thức, cha mẹ nên ưu tiên sữa có đạm mềm nhỏ để giúp con dễ dàng tiêu hóa, hấp thu dưỡng chất. Đồng thời trong sữa có chứa hệ dưỡng chất BioPro+ (gồm Probiotics, HMO và GOS) cũng góp phần hỗ trợ trẻ tăng đề kháng đường ruột tự nhiên. Nhờ vậy con yêu không chỉ êm bụng, ngủ sâu giấc mà còn khỏe mạnh từ bên trong, để thỏa sức khám phá thế giới và phát triển các kỹ năng.