Montessori là gì? Tổng hợp các đặc trưng chính của phương pháp Montessori

1. Phương pháp Montessori là gì?

Phương pháp Montessori là cách giáo dục toàn diện cho trẻ từ sớm (đặc biệt trong giai đoạn 2 - 6 tuổi) thông qua các giáo cụ chuyên dụng, trực quan. Montessori hướng đến môi trường giáo dục cởi mở, thân thiện, tập trung vào thúc đẩy sự phát triển các tiềm năng bên trong của trẻ.    

2. Các lĩnh vực Montessori tập trung giảng dạy

Với định hướng tạo các điều kiện thuận lợi cho trẻ phát triển các tiềm lực cá nhân, phương pháp Montessori tập trung giảng dạy các lĩnh vực chính như:  

Thực hành cuộc sống: Giúp trẻ biết cách tự thực hiện các hoạt động sinh hoạt cá nhân như mặc/cởi áo quần, mang giày/dép, tự đi vệ sinh… hoặc giúp đỡ bố mẹ việc nhà như lau bàn/ghế, nấu cơm… Ngoài ra, trẻ có thể rèn luyện tính kiên nhẫn và ý thức giữ gìn vệ sinh chung.

Phát triển giác quan: Thông qua hệ thống bài tập được thiết lập sẵn, trẻ có khả năng vận dụng tối đa 5 giác quan cùng lúc để quan sát, so sánh và phân tích sự vật/sự việc được yêu cầu, từ đó suy luận và đưa ra kết luận sau mỗi bài học. 

Ngôn ngữ: Bên cạnh việc nhận biết mặt chữ, con chữ nhằm phục vụ cho môn tiếng Việt hoặc Ngữ Văn sau này, trẻ còn có khả năng biểu lộ cảm xúc, suy nghĩ bản thân đúng cách qua các trò chơi thú vị như nghe âm thanh, ghép câu hoàn chỉnh, ghép thẻ từ…   

Toán học: Toán là một môn học khó và trừu tượng nhưng khi giảng dạy dưới góc nhìn Montessori, mọi kiến thức đều được cụ thể hóa để trẻ có điều kiện làm quen, ghi nhớ và hiểu sâu các con số và phép tính đơn giản (như cộng, trừ, nhân, chia) nhanh chóng. 

Văn hóa (Lịch sử, Địa lý, Khoa học, Nghệ thuật): Trẻ sẽ tiếp xúc với đa dạng mô hình, hình ảnh, đồ vật… cụ thể liên quan đến từng môn học, nhờ thế mà hình dung và tiếp nhận kiến thức hiệu quả hơn. Ví dụ, đồng hồ, lịch, bản đồ (trong môn Lịch sử), quả địa cầu, tên châu lục (trong môn Địa lý), đồ vật, tranh ảnh, động/thực vật (trong môn Khoa học), màu sắc (trong môn Nghệ thuật)... 

3. Khám phá 5 nguyên tắc áp dụng trong phương pháp Montessori

Để phát huy hiệu quả của phương pháp Montessori trong giáo dục trẻ mầm non, cần đáp ứng tốt 5 nguyên tắc cơ bản sau: 

3.1. Tôn trọng - Không áp đặt trẻ

Mỗi trẻ nhỏ sẽ có một cách nhìn nhận và hướng tiếp cận vấn đề riêng biệt. Vì lẽ đó, hoạt động dạy và học bằng phương pháp Montessori tôn trọng điểm khác biệt này để trẻ thỏa sức tìm hiểu về thế giới xung quanh theo cách mình muốn mà không có bất kỳ rào cản nào.   

3.2. Học tập luôn đi đôi với thực hành

Toàn bộ quá trình tiếp thu kiến thức đều gắn bó mật thiết cùng những bài tập thực hành phù hợp. Qua đó, trẻ có điều kiện hiểu sâu, hiểu rõ về nội dung bài học. Cùng với đó, trẻ cũng nhận biết đam mê và sở thích của bản thân qua từng môn học.

3.3. Xây dựng môi trường học thân thiện

Mỗi học sinh trong lớp đều là một cá thể đặc biệt nên cần đối xử công bằng, không phán xét đúng - sai hay khen - phạt bất kỳ hành động nào. Thay vào đó, thầy cô sẽ tìm cách động viên và kỷ luật tích cực, trung tính. Ví dụ, giáo viên nên nói “cô thấy con đã hoàn thành xong việc của mình”, “cô thấy con đã xây xong tòa tháp”... thay cho “con làm giỏi nhất”, “con làm rất tốt”...

3.4. Không gián đoạn, làm phân tán sự tập trung của trẻ

Xuyên suốt buổi học, giáo viên chỉ đảm nhiệm nhiệm vụ hỗ trợ giải đáp thắc mắc cho trẻ (nếu có) và không can thiệp đến quyết định của trẻ. Tuy nhiên, lớp học sẽ hoạt động dựa trên một vài quy tắc nhất định, đã được thống nhất như đi nhẹ, nói khẽ, chờ đợi đến lượt, tôn trọng ý kiến của bạn…

3.5. Truyền cho trẻ nguồn cảm hứng tự nhiên

Thay vì thúc ép trẻ học và thực hành môn học trẻ không thích, giáo viên hãy tìm cách tạo ra sự hứng khởi, mới mẻ trong mỗi tiết học. Chẳng hạn, để trẻ thực hiện mọi thứ theo ý mình, tự nhận ra điều sai - điều đúng, sáng tạo nhiều trò chơi trí não bổ ích…

3.6. Giáo viên, cha mẹ chỉ là người hỗ trợ

Với phương pháp giáo dục Montessori, giáo viên sẽ là người dẫn dắt, giúp đỡ học sinh từng bước hoàn thiện yêu cầu theo cách riêng của mình.  

4. Ưu điểm nổi trội của phương pháp Montessori là gì?

So với phương pháp giảng dạy truyền thống, phương pháp Montessori có một số ưu điểm vượt trội như: 

4.1. Tập trung giúp trẻ phát triển theo từng giai đoạn

Chương trình Montessori được xây dựng phù hợp với sự phát triển của trẻ ở từng giai đoạn, từ 3-5 tuổi. Chẳng hạn:

   • Trẻ 3 tuổi sẽ chú trọng phát triển ngôn ngữ và nhận thức vì lúc này, trẻ đã có vốn từ vựng ổn định, biết nói cụm từ dài và có thể giải thích căn bản nghĩa của một vài từ. 

   • Trẻ 4 tuổi có khả năng kiểm soát và phối hợp tay, chân nên sẽ được tập trung phát triển kỹ năng vận động. 

   • Trẻ 5 tuổi sẽ tích lũy và rèn luyện thêm kỹ năng sống bằng hoạt động dã ngoại và du lịch. 

Xem thêm: Trẻ 3 tuổi nên học gì để thông minh lớn khôn và khỏe mạnh?

4.2. Khuyến khích việc chơi đùa, hợp tác

Phương pháp Montessori tạo điều kiện cho học sinh tự quyết định cách tìm hiểu và thu nhận kiến thức của mình thông qua các trò chơi, không gian học tập thoải mái, năng động và thắt chặt tình đoàn kết giữa các học sinh trong lớp, trong nhóm.

4.3. Rèn luyện cho trẻ tính kỷ luật và tự giác

Kỷ luật và tự giác là một trong những yếu tố quan trọng trong cách giảng dạy của Montessori. Điều này được thể hiện qua cách trẻ tự do chọn lựa thời gian, hoạt động tham gia và hoàn thành nội dung theo yêu cầu sau khi được giáo viên chỉ dẫn.  

4.4. Hình thành thói quen sắp xếp đồ đạc ngăn nắp, gọn gàng

Thầy cô sẽ hướng dẫn học sinh sắp xếp ngăn nắp toàn bộ giáo cụ bổ trợ vào đúng vị trí để giúp trẻ rèn luyện ý thức thu dọn đồ đạc trật tự khi hoàn thành tiết học. Theo đó, trẻ sẽ chủ động áp dụng bài học này cho việc dọn dẹp gọn gàng dụng cụ trong gia đình. 

4.5. Tạo cơ hội để trẻ trải nghiệm môi trường xung quanh

3 - 5 tuổi là thời điểm trẻ say mê khám phá mọi thứ xung quanh. Do đó, Montessori sẽ hỗ trợ trẻ tự mình trải nghiệm và giải quyết vấn đề dưới sự trợ giúp của thầy cô đứng lớp. 

4.6. Khơi gợi sự tò mò và cảm hứng sáng tạo cho trẻ

Với phương pháp Montessori, trẻ được tự chọn hoạt động theo ý thích, thầy cô chỉ là người đưa ra gợi ý và tập trung vào khai thác tiềm năng vốn có nên sẽ kích thích khả năng sáng tạo, tự phát triển tối đa. Hơn nữa, việc tiếp xúc với nhiều nền văn hóa và môi trường khác nhau sẽ góp phần giúp trẻ mở rộng tư duy nhận thức, từ đó có nhiều hướng suy nghĩ lẫn cách giải quyết trong một vấn đề.

Nhìn chung, phương pháp giáo dục Montessori có nhiều ưu điểm nổi bật, giúp trẻ tự do sáng tạo, thể hiện mong muốn và tự học hỏi, khám phá những điều mới. Tuy nhiên, bên cạnh việc kích thích trí não phát triển của con trẻ bằng phương pháp học tập mới, bố mẹ cũng cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng hằng ngày mà bé nạp vào. Bởi nguồn dinh dưỡng từ thực phẩm sẽ tạo nền tảng vững chắc để trẻ phát triển toàn diện về trí não lẫn thể chất.

Song song với việc bổ sung các loại rau xanh, trái cây, ngũ cốc, cá béo, hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, chiên rán, đồ chế biến sẵn… nhiều phụ huynh kết hợp cho bé uống thêm sữa mỗi ngày, nhằm đảm bảo con nhận được đầy đủ dưỡng chất thiết yếu, đáp ứng nhu cầu tăng trưởng theo từng giai đoạn.

Sữa Friso Prestige - “Siêu phẩm thượng hạng” cho con phát triển trí não tốt và khôn lớn khỏe mạnh Friso Prestige là dòng sữa “thượng hạng” có công thức đầu tiên và duy nhất chắt chiu từ lớp sữa vàng tinh túy (chỉ 4.6g trong 100g sữa tươi mát từ giống bò thuần chủng tốt nhất châu Âu) với cấu trúc 3 điểm vàng đột phá.  Nổi bật là Phospholipids tự nhiên, dưỡng chất đóng vai trò quan trọng trong phát triển não bộ, có khả năng tăng dẫn truyền thần kinh, thúc đẩy trí não tăng hấp thu DHA, AA tốt hơn. Từ đó, hỗ trợ não bộ của trẻ phát triển tối đa, tăng khả năng tư duy và nhận thức nhanh nhạy hơn. Tiếp đến là chất béo Sn-2-palmitate tự nhiên, giúp bé dễ tiêu hóa và hấp thu, giảm nguy cơ táo bón. Cùng axit béo SCFA và MCFA hỗ trợ tăng cường miễn dịch, ức chế hoạt động của vi khuẩn hiệu quả. Không chỉ vậy, lớp sữa vàng tinh túy Friso Prestige còn bổ sung thêm HMO và Alpha-lactalbumin (dưỡng chất quý giá có trong sữa mẹ) giúp củng cố “hàng rào” bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn bám dính, ức chế và tiêu diệt vi khuẩn gây hại. Qua đó, tạo nền tảng vững vàng để trẻ phát triển tối ưu, có khởi đầu hoàn hảo.