Khủng hoảng tuổi lên 2 bao lâu hết? Xem cách xử lý hiệu quả

1. Khủng hoảng tuổi lên 2 là gì, mẹ có biết?

Khủng hoảng trẻ lên 2 (terrible twos) là giai đoạn phát triển tự nhiên của trẻ, thường bắt đầu khi bé được 18 tháng tuổi, thậm chí có thể sớm hơn như ngay sau sinh nhật đầu tiên. Một số trường hợp có bé đến 3 tuổi mới có dấu hiệu khủng hoảng 2 tuổi. Đây là thời điểm bé bắt đầu nhận thức về bản thân và muốn khẳng định sự độc lập, thường thể hiện qua những hành vi đặc trưng như:

• Thường xuyên nói "Không" với mọi đề nghị.
• Ăn vạ, cáu gắt khi không đạt được điều mình muốn.
• Đánh, đá, cắn hoặc có những phản ứng dữ dội.

Những biểu hiện này xuất phát từ việc bé muốn thể hiện ý muốn và cảm xúc của mình nhưng lại chưa có đủ vốn từ để diễn đạt. Bên cạnh đó, các vấn đề về sức khỏe như khó chịu trong người hay đau bụng cũng có thể khiến bé trở nên cáu gắt, quấy khóc.

>> Xem thêm: Nguyên nhân khiến trẻ quấy khóc bất thường

2. Nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng 2 tuổi

Nhìn chung khủng hoảng lên 2 là do sự phát triển nhận thức và mong muốn độc lập ở trẻ. Tuy nhiên, khả năng ngôn ngữ hạn chế cùng với những khó chịu về thể chất khiến bé không biết cách thể hiện, dẫn đến những hành vi bộc phát và khó kiểm soát. Mẹ hãy tìm hiểu chi tiết các nguyên nhân này để đồng hành cùng con dễ dàng hơn.

• Phát triển nhận thức và mong muốn độc lập: Khi bước sang tuổi lên 2, bé bắt đầu khám phá thế giới xung quanh và dần nhận thức được mong muốn của bản thân. Tuy nhiên, khả năng ngôn ngữ còn hạn chế khiến bé gặp khó khăn trong việc diễn đạt suy nghĩ, cảm xúc. Điều này dễ dẫn đến sự bực bội và những hành vi "làm khó" ba mẹ để thu hút sự chú ý.
• Trẻ chưa biết cách thể hiện vấn đề của mình: Đôi khi cơ thể con không khỏe, bụng khó chịu do các vấn đề tiêu hóa (táo bón, đầy hơi, căng tức bụng…) mà không biết phải nói thế nào cho bố mẹ hiểu cũng là nguyên nhân khiến trẻ trở nên cáu gắt, khóc lóc.
• Sự thay đổi về thể chất và trí não: Giai đoạn này, bé phát triển vượt bậc về cả thể chất và trí não. Tuy nhiên, khả năng kiểm soát cảm xúc chưa theo kịp sự phát triển này, dẫn đến những hành vi bộc phát. Đây là một phần tất yếu của quá trình lớn lên mà ba mẹ cần thấu hiểu để đồng hành cùng con.

3. Nhận biết dấu hiệu khủng hoảng tuổi lên 2 ở trẻ

Khủng hoảng 2 tuổi có nhiều biểu hiện phổ biến nhất như trẻ bực tức, bật khóc vì không được người lớn hiểu ý; nói "không" trong hầu hết mọi tình huống; hoặc khóc đêm, biếng ăn một cách bất thường,...

3.1. Bực tức khi người lớn không hiểu ý

Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của khủng hoảng 2 tuổi là khi bé cảm thấy bực tức vì người lớn không hiểu ý. Điều này khiến bé trở nên tức giận và bật khóc, đặc biệt khi vốn từ còn hạn chế. Khi bé có khả năng diễn đạt tốt hơn, những cơn giận dữ này cũng sẽ dần giảm xuống. Ví dụ, nếu bé bật khóc tức tưởi chỉ vì bạn đưa nhầm chiếc ly màu đỏ thay vì chiếc ly màu xanh yêu thích.

3.2. Đá, đánh hoặc cắn những người xung quanh

Một trong những dấu hiệu khủng hoảng tuổi lên 2 phổ biến là khi trẻ có những hành vi bộc phát như đá, đánh hoặc cắn người xung quanh lúc tức giận. Đây là cách bé thể hiện sự bực bội và khó kiểm soát cảm xúc. Ba mẹ cần uốn nắn hành vi này kịp thời để tránh hình thành thói quen xấu cho con sau này.

3.3. Muốn làm theo ý mình

Khi bước vào khủng hoảng 2 tuổi, bé bắt đầu có ý thức về bản thân và muốn làm theo ý mình để khám phá thế giới xung quanh. Dù ba mẹ đã đặt ra các quy tắc, bé vẫn có xu hướng làm trái lại để khẳng định sự độc lập. Điều này dẫn đến những hành vi bướng bỉnh, khó bảo, nhưng thực chất lại là một bước tiến quan trọng trong quá trình phát triển của con.

3.4. Thay đổi cảm xúc

Một trong những biểu hiện của trẻ 2 tuổi gặp khủng hoảng là việc con thay đổi cảm xúc một cách nhanh chóng. Giây trước, bé có thể đang cười đùa vui vẻ, nhưng giây sau đã òa khóc nức nở. Sự thay đổi đột ngột này thường xảy ra khi bé không được đáp ứng mong muốn hoặc không có khả năng thực hiện điều mình muốn. Đây là cách bé thể hiện sự thất vọng và khó chịu khi cảm xúc vượt quá tầm kiểm soát.

3.5. Nói “không” trong hầu hết tình huống

Một trong những biểu hiện phổ biến của bé khủng hoảng tuổi lên hai là khi con trả lời “Không” cho gần như mọi lời đề nghị hay nhắc nhở của ba mẹ. Đôi khi, lời từ chối này không có lý do cụ thể, khiến ba mẹ cảm thấy vô cùng bối rối. Ví dụ, bạn có thể nghe thấy con nói “Không” ngay cả khi bạn đưa cho bé món đồ ăn vặt hay món đồ chơi yêu thích.

3.6. Bảo vệ lãnh thổ

Trong giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 2, trẻ bắt đầu nhận thức về khái niệm "sở hữu". Do đó, bé có thể trở nên nhạy cảm và sẵn sàng phản kháng nếu cảm thấy "lãnh thổ" của mình bị xâm phạm. Những món đồ chơi, chỗ ngồi yêu thích hay không gian riêng tư đều được bé coi là tài sản cá nhân và sẽ bảo vệ một cách quyết liệt.

3.7. Khủng hoảng tuổi lên 2 - Biếng ăn, hay khóc đêm

Biếng ăn cũng là một dấu hiệu thường gặp của khủng hoảng trẻ lên 2. Nguyên nhân có thể do trẻ gặp vấn đề ở đường ruột gây khó tiêu, chướng bụng nên không muốn ăn uống. Một số trẻ vì đề kháng chưa phát triển hoàn thiện nên dễ bị vi khuẩn xâm nhập gây bệnh vặt, cảm lạnh,... khiến cơ thể mệt mỏi, lười ăn.

Tình trạng suy giảm đề kháng đường ruột còn kéo theo hệ quả làm trẻ ngủ không ngon giấc, hay quấy khóc về đêm. Ngoài ra, trẻ hay khóc đêm cũng có thể do ban ngày bé đã trải qua những cảm xúc mạnh như quá phấn khích, vui vẻ hoặc tức giận, khiến ban đêm khó đi vào giấc ngủ sâu.

4. Khủng hoảng khi 2 tuổi ở bé kéo dài bao lâu?

Khủng hoảng lên 2 thường bắt đầu khi bé được 18 tháng và có thể kéo dài đến khi bé 3 tuổi (trở thành khủng hoảng tuổi lên 3) hay 4 tuổi. Nhưng nhìn chung, tình trạng này sẽ dần được cải thiện khi bé đã thành thạo hơn các kỹ năng ngôn ngữ, vận động và biết cách biểu đạt mong muốn của bản thân. Lúc này, những cơn giận dữ, ăn vạ vô cớ cũng sẽ xuất hiện ít hơn, giúp ba mẹ và bé có thể đồng hành cùng nhau dễ dàng hơn.

>> Tin liên quan: Trẻ 4 tuổi phát triển như thế nào về thể chất và trí tuệ?

5. Bí quyết đồng hành giúp trẻ vượt qua khủng hoảng khi 2 tuổi dễ dàng

Để đồng hành cùng con vượt qua khủng hoảng khi 2 tuổi, ba mẹ hãy luôn giữ bình tĩnh, tôn trọng ý kiến và linh hoạt trong cách ứng xử. Hãy chủ động nói trước những điều mẹ định làm để con không bị bất ngờ. Để tìm hiểu chi tiết các bí quyết cải thiện khủng hoảng 2 tuổi, ba mẹ hãy tham khảo ngay nội dung dưới đây.

5.1. Luôn giữ bình tĩnh với sự biến đổi thất thường của con

Để giúp con vượt qua giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 2, việc đầu tiên và quan trọng nhất là ba mẹ cần giữ được sự bình tĩnh. La mắng hay quát nạt sẽ không giúp bé ngừng ăn vạ mà ngược lại, còn khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Ba mẹ nên nhớ rằng, trẻ ở giai đoạn này đang học hỏi và bắt chước hành vi của người lớn. Khi bạn phản ứng gay gắt, bé sẽ ghi nhớ và có xu hướng lặp lại những hành động đó trong tương lai.

Ví dụ: Thay vì quát mắng: "Sao con hư thế? Nín ngay!". Mẹ hãy hít thở thật sâu và nói chuyện nhẹ nhàng: "Mẹ biết con đang rất giận, nhưng con không nên làm vậy. Hãy nói cho mẹ biết điều gì đang làm con khó chịu nhé".

5.2. Không áp đặt, nên nhẹ nhàng sẻ chia và tôn trọng ý kiến

Khi con bắt đầu nói "Không" với mọi thứ, đó là lúc con đang muốn thể hiện cái "tôi" và sự độc lập của mình. Tôn trọng ý kiến của con trong khuôn khổ cho phép sẽ giúp con cảm thấy được lắng nghe và học cách đưa ra quyết định. Việc này cũng giúp mối quan hệ giữa ba mẹ và con cái trở nên gắn kết, cởi mở hơn. Thay vì ra lệnh, ba mẹ nên trò chuyện và hướng dẫn con một cách nhẹ nhàng.

Ví dụ:

• Nếu con lắc đầu không muốn ăn, thay vì ép buộc mẹ có thể nói: "Mẹ tôn trọng quyết định của con. Nếu con không ăn, con sẽ đói bụng và không có sức để chơi đâu."
• Nếu con không chịu mặc áo để đi học, mẹ có thể giải thích logic đơn giản: "Mẹ biết con không thích mặc áo, nhưng chúng ta cần mặc áo để đi học. Nếu không đi học, mẹ và con sẽ không được đi chơi công viên vào cuối tuần."

5.3. Cho con quyền lựa chọn trong khuôn khổ cho phép

Ở giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 2, trẻ rất muốn được tự lập và kiểm soát mọi thứ xung quanh. Việc trao cho con quyền lựa chọn trong một giới hạn an toàn sẽ giúp con cảm thấy mình có tiếng nói, được tôn trọng, từ đó giảm thiểu những cơn ăn vạ không đáng có. Điều này cũng giúp bé học cách đưa ra quyết định, chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình và xây dựng sự tự tin.

Ví dụ:

• Thay vì ép con ăn món này, mẹ có thể hỏi: "Con muốn ăn trứng hay ăn cá?" hoặc "Con muốn ăn bánh mì hay ăn cơm?".
• Khi lựa chọn trang phục, ba mẹ hãy để con tự chọn quần áo để mặc trong số hai hoặc ba bộ đồ mà bạn đã chuẩn bị sẵn.
• Thay vì cấm cản, hãy cho bé được tự xúc ăn, tự đánh răng hoặc tự cất đồ chơi. Dù có bừa bộn một chút, nhưng đó là cơ hội để con học hỏi và phát triển kỹ năng tự lập.

5.4. Chủ động nói trẻ biết điều định làm - Cách ngăn cơn giận hiệu quả

Việc chủ động thông báo cho con biết điều mẹ sắp làm là một cách hiệu quả để ngăn chặn cơn giận dữ. Khi được hỏi ý kiến hoặc thông báo trước, bé sẽ cảm thấy được tôn trọng và không bị bất ngờ. Điều này giúp bé có sự chuẩn bị tâm lý và làm quen dần với những thay đổi, từ đó hạn chế những phản ứng tiêu cực.

Ví dụ:

• Khi chuẩn bị ra ngoài, thay vì bế xốc con đi ngay, bạn có thể nói: "Mẹ sẽ giúp con thay quần áo để chúng ta ra ngoài chơi nhé!" hoặc "Mẹ sẽ bế con ra xe với bố nhé vì chân con đang đau."
• Thay vì đưa thẳng một món đồ, hãy hỏi con: "Con thích đi đôi giày màu trắng hay màu đỏ?". Bằng cách này, bạn vừa cho con quyền lựa chọn, vừa tránh được những cơn giận vô cớ khi con cảm thấy không được làm theo ý mình.

5.5. Hãy tạo điều kiện để con tự lập

Trẻ khủng hoảng tuổi lên 2 muốn tự làm mọi thứ. Cấm đoán hoặc ra lệnh sẽ không hiệu quả, thậm chí còn khiến cơn giận của con trở nên dữ dội hơn. Thay vào đó, ba mẹ hãy tạo cơ hội cho con được tự lập. Khi được tự tay làm những việc phù hợp với khả năng, bé sẽ cảm thấy mình có ích, được tôn trọng và có thêm sự tự tin.

Ví dụ:

• Thay vì làm hộ, ba mẹ hãy để con tự dùng tay bốc thức ăn hoặc tự xúc ăn nếu bé muốn.
• Với các món đồ chơi, ba mẹ hướng dẫn con tự nhặt đồ chơi sau khi chơi xong.
• Trong các hoạt động sinh hoạt, phụ huynh cho con tự bê cốc nước để uống, tự bóc trứng hay cởi quần áo đơn giản.

5.6. Đừng quên thiết lập chế độ ăn uống khoa học cho trẻ

Để giúp trẻ tránh gặp phải các vấn đề tiêu hóa hay bệnh vặt gây khó chịu, mẹ đừng quên chăm sóc dinh dưỡng cho con. Mẹ nên đa dạng hóa thực đơn, thường xuyên thay đổi món ăn và trang trí thật bắt mắt để kích thích sự thèm ăn của bé. Đồng thời tôn trọng thói quen dùng bữa của con, không nên ép buộc bé ăn theo ý mình. Hơn hết, mẹ đừng quên bổ sung sữa đầy đủ cho con trong ngày, bởi đây vẫn là nguồn cung cấp dinh dưỡng thiết yếu cho sự phát triển của trẻ.

Việc xây dựng một chế độ ăn uống khoa học không chỉ cung cấp đủ năng lượng mà còn góp phần nâng cao sức khỏe đường ruột tốt như: tiêu hóa khỏe và hấp thu tốt, không bị rối loạn tiêu hóa, khỏe mạnh, hệ vi sinh đường ruột được cân bằng cùng hệ miễn dịch khỏe.

Thấu hiểu rằng nuôi dưỡng sức khỏe đường ruột khỏe mạnh là chìa khóa giúp trẻ tiêu hóa tốt và hấp thu các dưỡng chất hiệu quả, Friso không ngừng nghiên cứu và cải tiến để cho ra sản phẩm có công thức ưu việt như Friso Pro mới: ngoài HMO, GOS và Probiotics, nay được bổ sung thêm hợp chất béo tự nhiên còn được gọi Milk Lipid Complex.

Thêm nữa, với Friso Pro mẹ an tâm vẫn giữ trọn hương vị thanh nhạt cho bé dễ dàng làm quen. Cùng với đó là nguồn sữa Novas chất lượng, công nghệ LockNutri giúp bảo toàn hơn 90% phân tử đạm sữa mềm, nhỏ và tự nhiên bằng cách trải qua quá trình xử lý nhiệt 1 lần. Nhờ đó mà con yêu dễ dàng tiêu hóa và hấp thu tốt các dưỡng chất để thỏa sức học hỏi, khám phá thế giới!

Friso Pro còn ứng dụng công nghệ Track Easy giúp mẹ theo dõi chất lượng nguồn sữa qua hành trình kiểm chứng từng lon sữa từ đồng cỏ riêng tại Hà Lan đến tay mẹ. Mẹ hãy quét mã dưới đáy lon sữa và kiểm chứng ngay mẹ nhé!

5.7. Một số mẹo ứng xử linh hoạt khi trẻ giận dữ

Dưới đây là một số mẹo nhỏ giúp ba mẹ xử lý những cơn giận của con trong giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 2 một cách hiệu quả:

5.7.1. Chuyển hướng sự chú ý

Khi bé đang giận dữ, thay vì cố gắng thuyết phục ba mẹ hãy đánh lạc hướng bé bằng cách hướng sự chú ý của con sang một hoạt động khác hoặc một món đồ chơi yêu thích.

5.7.2. Hạn chế nói “Không” một cách trực tiếp

Khi bé muốn làm điều gì đó không nên, thay vì nói: "Không được làm như vậy!" ba mẹ có thể gợi ý một hoạt động thay thế tích cực hơn như "Con không nên ném đồ chơi vào tường, chúng ta hãy ra ngoài ném bóng nhé!".

5.7.3. Không để bé chợp mắt gần giờ ngủ tối

Giấc ngủ ngắn không đúng lúc có thể khiến bé khó ngủ vào ban đêm và dễ quấy khóc hơn. Phụ huynh hãy đảm bảo giờ ngủ trưa của bé không quá gần giờ đi ngủ buổi tối.

5.7.4. Kiên định nhưng không nhượng bộ

Khi bé ăn vạ để đòi hỏi một món đồ, hãy giữ vững lập trường của bạn. Nếu bạn luôn chiều theo, bé sẽ học được cách dùng nước mắt để đạt được mục đích. Ngược lại, ba mẹ hãy khen ngợi và thưởng cho con khi bé có những hành vi tốt.

5.7.5. Hạn chế đi chơi vào lúc con dễ cáu

Phụ huynh tránh lên kế hoạch đi chơi vào những thời điểm con dễ mệt mỏi và cáu gắt, chẳng hạn như gần giờ ngủ trưa hoặc giờ ăn.

5.7.6. Áp dụng hình phạt nhẹ nhàng khi cần thiết

Khi trẻ có những hành vi không đúng mực, ba mẹ có thể áp dụng hình phạt nhẹ nhàng bằng cách đưa con đến một góc yên tĩnh để bé tự bình tĩnh lại. Đây là cách giúp con nhận ra hành động của mình là không phù hợp mà không cần đến la mắng hay đòn roi.

6. Trẻ khủng hoảng lên 2 khi nào cần đến gặp bác sĩ? 

Những cơn giận dữ đi kèm với hành vi chống đối và thách thức của trẻ trong giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 2 là điều thường gặp. Tuy nhiên, nếu hành vi đó vượt quá tầm kiểm soát, đi kèm dấu hiệu bất thường dưới đây, bố mẹ nên đưa con đi khám bác sĩ sớm, để có biện pháp hỗ trợ: 

• Không giao tiếp bằng mắt.
• Né tránh hoặc không đòi hỏi được người khác chú ý. 
• Đặc biệt kích động, hung hăng khi tranh luận.
• Có khuynh hướng bạo lực, cố gắng gây thương tích cho bản thân hoặc những người xung quanh.

7. Những thắc mắc thường gặp 

Sau đây là một số câu hỏi thường gặp về khủng hoảng của trẻ khi lên 2 và lời giải:

7.1. Làm thế nào để xoa dịu tâm lý khi bé bị khủng hoảng lên 2?

Để ngăn chặn cơn tức giận do khủng hoảng lên 2, bố mẹ có thể nói trước cho con bản thân định làm gì trước khi hành động. Nhờ đó, bé có thể dần quen với các bước thực hiện và không bị bối rối hay khó chịu.

7.2. Khủng hoảng trẻ lên 2 và lên 3, khủng hoảng nào khó chịu hơn?

Nếu trẻ đang bị khủng hoảng 2 tuổi thì khi lên 3 tuổi, tình trạng này có thể trầm trọng hơn. Để vượt qua điều này, bố mẹ cần kiên nhẫn và có thể tham khảo ý kiến của chuyên gia để nuôi dưỡng con tốt hơn.

Khủng hoảng tuổi lên 2 không phải là trẻ cố tình làm trái ý bố mẹ. Thay vào đó, điều này là do trẻ không biết làm sao để diễn tả cảm xúc và mong muốn của bản thân, nhất là những cảm xúc tiêu cực. Vì thế, bố mẹ cần có kiên nhẫn và thấu hiểu con, đưa ra biện pháp giáo dục đúng đắn để giúp trẻ hiểu chuyện, dũng cảm trình bày ý kiến và có nền tảng phát triển tốt hơn.