Trẻ sơ sinh đánh hơi nhiều và thối nhưng không đi ngoài: Cách xử lý

1. Tổng quan về tình trạng xì hơi và đi ngoài ở trẻ sơ sinh

Xì hơi và đi ngoài là hai hoạt động tiêu hóa tự nhiên ở trẻ sơ sinh, phần nào phản ánh mức độ hoạt động của hệ tiêu hóa còn non nớt trong những tháng đầu đời. Cụ thể:

1.1. Trẻ sơ sinh xì hơi như thế nào là nhiều?

Xì hơi là phản xạ tự nhiên giúp trẻ giải phóng hơi thừa trong bụng để thoải mái hơn. Nếu trẻ đánh hơi dưới 10 lần/ngày và không kèm dấu hiệu khác thì đây là điều bình thường. Tuy nhiên, nếu số lần xì hơi tăng nhiều kèm theo hiện tượng nôn trớ, bụng căng chướng… cha mẹ cần đặc biệt lưu ý, vì đó có thể là dấu hiệu cho thấy hệ tiêu hóa của con đang gặp vấn đề.

1.2. Trẻ sơ sinh đi ngoài bao nhiêu lần trong ngày?

Trẻ sơ sinh dưới 6 tuần thường đi ngoài nhiều lần trong ngày, trung bình khoảng 3 - 6 lần. Khi bước sang giai đoạn 2 tháng tuổi, hệ tiêu hóa bắt đầu hoàn thiện hơn, nên số lần đi ngoài của trẻ có thể giảm xuống còn 1 lần/ngày hoặc vài ngày mới đi một lần. Đây là hiện tượng bình thường nếu trẻ vẫn bú tốt, tăng cân đều và không có dấu hiệu bất thường nào khác.

Ngoài ra, tần suất đi ngoài cũng tùy vào chế độ dinh dưỡng của trẻ. Ví dụ trẻ bú sữa mẹ sẽ ít đi ngoài hơn, vì cơ thể bé có thể chuyển hóa hầu hết các thành phần của sữa mẹ thành chất dinh dưỡng và ít cần đào thải. Đối với bé dặm sữa công thức, có thể bé sẽ đi đại tiện 4 lần mỗi ngày hoặc chỉ một lần trong vài ngày.

Do đó, cha mẹ nên theo dõi thêm tình trạng bé xì hơi thối nhưng không ị có kèm dấu hiệu bất thường hay không, từ đó có biện pháp xử trí phù hợp.

2. Nguyên nhân trẻ sơ sinh đánh hơi nhiều và thối nhưng không đi ngoài

Tình trạng trẻ sơ sinh xì hơi nhiều nhưng không đi ngoài có thể là bình thường do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, nhưng cũng có thể là dấu hiệu dùng sữa công thức không hợp, chế độ ăn dặm nhiều thực phẩm khó tiêu… Để hiểu rõ nguyên nhân, mời mẹ đọc tiếp dưới đây:

2.1. Đối với trẻ bú sữa mẹ

Sữa mẹ là nguồn thức ăn chứa toàn bộ dưỡng chất đáp ứng sự phát triển của trẻ trong những tháng đầu đời. Ngoài ra, sữa mẹ còn chứa các dưỡng chất quý như Probiotics, HMO và GOS giúp nuôi dưỡng lợi khuẩn, tăng cường miễn dịch và hỗ trợ hệ tiêu hóa của bé hoạt động trơn tru hơn. Vì vậy, khi sữa mẹ ít khiến bé thiếu hụt các dưỡng chất này, trẻ sơ sinh dễ gặp tình trạng hay xì hơi nhưng khó đi ngoài.

2.2. Đối với trẻ uống sữa công thức

Tình trạng trẻ đánh hơi nhiều nhưng không đi ngoài có thể xảy ra do bé nuốt phải nhiều không khí trong quá trình bú bình. Nguyên nhân thường đến từ việc tư thế bú chưa đúng, đầu ti bình sữa không phù hợp hoặc do sữa chảy quá nhanh/chậm khiến bé phải mút nhiều hơn, nuốt thêm không khí vào bụng. Lượng khí tích tụ trong dạ dày và đường ruột sẽ gây chướng bụng, đầy hơi và khiến trẻ xì hơi nhiều và thối.

Ngoài ra, một số loại sữa công thức có thể chứa đạm khó tiêu (thường là đạm sữa bò chưa được xử lý thủy phân, hay biến tính do trải qua nhiều lần xử lý nhiệt), khiến hệ tiêu hóa non nớt của bé gặp khó khăn trong việc phân giải. Điều này làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa như đầy bụng, khó tiêu, bé xì hơi nhiều và thối nhưng không đi ngoài.

2.3. Đối với trẻ ăn dặm

Khi bắt đầu ăn dặm, hệ tiêu hóa của trẻ vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện nên chưa kịp thích nghi với việc chuyển từ chế độ ăn lỏng sang chế độ ăn đặc. Việc nạp vào cơ thể các loại thực phẩm mới có thể khiến ruột non hoạt động chậm, dẫn đến việc trẻ sơ sinh đánh hơi nhiều và to.

Bên cạnh đó, bé xì hơi nhưng không ị còn có thể do ăn nhiều thực phẩm khó tiêu như các món chiên xào, nhiều dầu mỡ hoặc chất béo không lành mạnh. Những chất này khi xuống đến ruột già sẽ bị lên men, tạo ra khí metan và các loại khí có mùi hôi khác, khiến trẻ xì hơi nhiều và có mùi khó chịu.

Ngoài những nguyên nhân kể trên, tình trạng tình trạng bé sơ sinh xì hơi nhiều và thối còn có thể do ảnh hưởng từ một vài loại thuốc như thuốc chống viêm, thuốc trị tiêu chảy, thuốc kháng axit,...

3. Trẻ sơ sinh xì hơi nhiều và thối có sao không?

Nếu tình trạng trẻ sơ sinh nói chung, hay trẻ 1 tháng tuổi hoặc trẻ 2 tháng tuổi xì hơi nhiều và thối,... chỉ diễn ra ngắt quãng, không kéo dài cũng không kèm triệu chứng bất thường nào, thì đây là phản ứng sinh lý bình thường. Cũng giống như việc ợ hơi, hành động đánh hơi giúp bé đẩy khí dư thừa trong bụng ra ngoài, từ đó cảm thấy nhẹ bụng và dễ chịu hơn.

Tuy nhiên, nếu tình trạng trẻ sơ sinh xì hơi thối và nhiều kéo dài dai dẳng, kèm theo một số triệu chứng như nôn trớ, quấy khóc, bỏ bú,... đây có thể là dấu hiệu cảnh báo hệ tiêu hóa của con đang gặp vấn đề (như đầy bụng, táo bón).

Đặc biệt, nếu trẻ sơ sinh đánh hơi nhiều và thối kèm khó đi ngoài với phân khô, cứng thì có thể là do con bị táo bón. Vì tình trạng táo bón sẽ khiến phân tích tụ nhiều và bị vi khuẩn phân hủy trong ruột già, dẫn đến khí thải có mùi nặng. Do đó, nếu trẻ bị táo bón càng nặng thì sẽ đánh hơi càng nhiều và có mùi khó chịu.

4. Nên làm gì khi trẻ sơ sinh đánh hơi nhiều và thối nhưng không đi ngoài?

Khi trẻ sơ sinh xì hơi nhiều nhưng không đi ngoài cha mẹ có thể áp dụng các cách sau để cải thiện:

4.1. Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng của trẻ

Chế độ dinh dưỡng có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động tiêu hóa cũng như tình trạng bé sơ sinh xì hơi thối nhưng không ị, vì vậy việc điều chỉnh khẩu phần ăn phù hợp theo từng độ tuổi và cách bú là điều cần thiết để giúp bé tiêu hóa tốt hơn, giảm đầy hơi và khó chịu. Trong đó:

Với trẻ bú mẹ

Nếu trẻ bú mẹ hoàn toàn, mẹ nên điều chỉnh lại chế độ ăn uống hàng ngày. Cụ thể, mẹ nên hạn chế các thực phẩm có thể gây đầy hơi hoặc khó tiêu cho bé như món cay nóng, thức ăn nhiều dầu mỡ, các loại đậu, bắp cải, bông cải xanh. Thay vào đó, mẹ nên ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu chất xơ tự nhiên để giúp bé hấp thu nguồn sữa chất lượng hơn. Từ đó góp phần hỗ trợ cải thiện tình trạng trẻ sơ sinh hoặc trẻ 1 tháng tuổi xì hơi nhiều và thối.

Với trẻ bú sữa công thức

Nếu tình trạng xì hơi kèm mùi kéo dài ở trẻ do sữa khó tiêu, mẹ nên xem xét thay đổi loại sữa khác. Mẹ hãy ưu tiên chọn sữa chỉ được xử lý nhiệt một lần duy nhất, giúp bảo toàn trọn vẹn nguồn đạm mềm nhỏ và tự nhiên. Qua đó giúp bé dễ tiêu hóa và hấp thu tốt hơn, hạn chế nguy cơ chướng bụng, xì hơi nhiều.

Ngoài ra, mẹ cũng nên ưu tiên chọn sữa có các thành phần dinh dưỡng như Milk Lipid Complex (hỗn hợp chất béo tự nhiên), HMO (Human Milk Oligosaccharides), chất xơ GOS (Galacto-oligosaccharides) và lợi khuẩn Probiotics. Những dưỡng chất này có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của bé, không chỉ cung cấp năng lượng mà còn giúp bé dễ dàng tiêu hóa và hấp thu. Đồng thời còn bảo vệ bé luôn khỏe mạnh với 3 “tầng” đề kháng:

• Ngăn chặn vi khuẩn, vi-rút gây bệnh xâm nhập vào đường ruột. (1)
• Gia tăng lợi khuẩn, nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột cân bằng và củng cố hàng rào thành ruột. (2)
• Ức chế và tiêu diệt hại khuẩn, vi-rút giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng ở trẻ. (3)

Khi hệ tiêu hóa khỏe, bé yêu sẽ hấp thu hiệu quả các dưỡng chất và giảm các rối loạn như chướng bụng, đầy hơi,... Đồng thời đề kháng tự nhiên cũng vững vàng bởi có đến 70% tế bào miễn dịch nằm tại đường ruột. Nhờ đó, mẹ an tâm bé con sẽ khỏe mạnh từ bên trong, hạn chế rối loạn tiêu hóa và đi phân đều đẹp.

Với trẻ ăn dặm

Cha mẹ nên ưu tiên bổ sung cho trẻ các thực phẩm giàu chất xơ hòa tan như khoai lang, bí đỏ, chuối chín, táo hấp… vì chúng có khả năng làm mềm phân và hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Đồng thời, mẹ cũng nên hạn chế nhóm thực phẩm chứa nhiều đường, chất béo bão hòa và dầu mỡ, vì dễ gây đầy bụng, khó tiêu và làm bé sơ sinh xì hơi thối.

4.2. Massage bụng của trẻ

Mẹ nên nhẹ nhàng massage bụng cho trẻ nhằm mục đích đẩy khí thừa ra ngoài. Chưa kể, khi được xoa bóp nhẹ nhàng, trẻ cũng cảm thấy thư giãn, thoải mái hơn. Nhờ đó giúp cải thiện phần nào tình trạng bé xì hơi nhiều nhưng không ị.

4.3. Chườm ấm bụng

Chườm ấm là cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để giúp trẻ sơ sinh giảm đầy bụng, hỗ trợ tiêu hóa, hạn chế tình trạng xì hơi thối và nhiều. Cha mẹ có thể dùng khăn mềm nhúng nước ấm, vắt ráo và chườm nhẹ nhàng quanh vùng bụng của bé theo chiều kim đồng hồ. Nhiệt độ ấm sẽ giúp thư giãn cơ bụng, kích thích nhu động ruột hoạt động tốt hơn, từ đó giúp bé đẩy khí thừa ra ngoài dễ dàng.

4.4. Vỗ ợ hơi cho trẻ sau khi uống sữa

Sau mỗi lần bú, dù là bú mẹ hay bú bình, cha mẹ cũng nên vỗ ợ hơi cho trẻ. Việc này giúp đẩy không khí thừa bé nuốt vào ra ngoài, tránh đầy bụng, khó chịu. Khi thực hiện, mẹ nên bế trẻ tựa vào vai, đầu cao hơn thân, một tay đỡ cổ và lưng, tay kia vỗ nhẹ từ dưới lên vùng lưng giữa cho đến khi trẻ ợ hơi.

4.5. Cho bé tập thể dục

Vận động nhẹ nhàng mỗi ngày giúp tăng cường nhu động ruột và cải thiện hoạt động tiêu hóa của trẻ. Cha mẹ có thể cho bé nằm ngửa, sau đó nhẹ nhàng đạp chân như động tác “đạp xe” trong vài phút, lặp lại 2 - 3 lần/ngày. Bài tập đơn giản này sẽ giúp khí trong bụng bé dễ thoát ra ngoài, từ đó giúp giảm tình trạng bé sơ sinh xì hơi nhiều nhưng không đi ngoài hiệu quả.

4.6. Bổ sung đủ nước cho trẻ

Đối với trẻ trên 6 tháng tuổi, cha mẹ nên cho trẻ uống thêm nước lọc xen kẽ giữa các bữa ăn để giúp làm mềm phân, hỗ trợ tiêu hóa và giảm nguy cơ bị táo bón. Từ đó cải thiện tình trạng trẻ sơ sinh đánh hơi nhiều và thối nhưng không đi ngoài.

5. Trẻ sơ sinh xì hơi nhiều và thối: Khi nào nên đến bác sĩ?

Mẹ nên theo dõi tình trạng trẻ sơ sinh xì hơi nhiều nhưng không đi ngoài có thường xuyên hay không. Nếu thấy con có các các dấu hiệu bất thường kèm theo sau đây, cha mẹ nên đưa trẻ đi thăm khám để có giải pháp điều trị phù hợp:

• Trẻ đau bụng dữ dội, sốt, nôn mửa.
• Tiêu chảy, phân có lẫn máu.
• Trẻ bị chướng bụng, căng tức.
• Trẻ quấy khóc nhiều, bỏ ăn và bỏ bú, sụt cân.
• Có các tư thế lạ như cong lưng,...

6. Những câu hỏi thường gặp

Bên cạnh những băn khoăn như trẻ sơ sinh xì hơi thối có sao không hay trẻ sơ sinh 2 ngày không ị xì hơi thối, nhiều cha mẹ cũng có thắc mắc:

6.1. Trẻ 3 tháng tuổi xì hơi nhiều và thối có sao không?

Tình trạng bé 2 tháng tuổi xì hơi nhiều và thối hoặc trẻ 3 tháng xì hơi nhiều và thối thường không quá đáng lo nếu bé vẫn ăn ngủ tốt, tăng cân đều và không kèm theo triệu chứng bất thường. Đây có thể chỉ là phản ứng sinh lý bình thường do hệ tiêu hóa của bé còn non nớt, dễ sinh hơi khi tiêu hóa sữa. Tương tự, trẻ 4 tháng tuổi xì hơi nhiều và thối cũng có thể gặp hiện tượng này.

Tuy nhiên, nếu trẻ 2 tháng hoặc trẻ 3 tháng tuổi xì hơi nhiều nhưng không ị trong vài ngày liền, kèm theo dấu hiệu như nôn trớ, chướng bụng, quấy khóc, bỏ bú; cha mẹ cần lưu ý và nên đưa bé đi kiểm tra để được bác sĩ tư vấn, xử lý kịp thời.

6.2. Có nên cho trẻ uống thuốc tiêu hóa để con dễ đi ngoài hơn không?

Cha mẹ tuyệt đối không nên tự ý cho trẻ dùng thuốc tiêu hóa để hỗ trợ đi ngoài, mà chỉ sử dụng khi có chỉ định từ bác sĩ. Việc lạm dụng các loại thuốc này có thể gây rối loạn tiêu hóa, thậm chí khiến tình trạng của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn.

6.3. Mẹ nên ăn gì để con đi tiêu dễ dàng?

Trẻ bú mẹ bị táo bón mẹ nên ăn gì? Chế độ dinh dưỡng của mẹ nên có nhiều rau xanh, các thực phẩm giàu kẽm, sắt, vitamin C như thịt đỏ, cây họ đậu, trứng, quả kiwi, dâu tây, bông cải xanh,... kết hợp uống đủ nước (2 lít/ngày) để làm mát sữa.

Tình trạng trẻ sơ sinh đánh hơi nhiều và thối nhưng không đi ngoài không phải lúc nào cũng đáng lo. Tuy nhiên, cha mẹ vẫn cần quan sát kỹ các dấu hiệu đi kèm và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt cho con hợp lý. Nếu nghi ngờ có bất thường về tiêu hóa, hãy đưa trẻ đi thăm khám để được tư vấn kịp thời nhé!

Tài liệu tham khảo:

(1) HMO (2’FL): Giúp hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn có hại (Lewis và cộng sự, 2015); (Reverri và cộng sự, 2018).

(2) GOS & HMO (2’FL) : Giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và hàng rào thành ruột (Ben và cộng sự 2008), (Lindner và cộng sự, 2023).

(3) Prebiotics and Probiotics: Giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng (Sazawal và cộng sự, 2010).