Trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình hoảng hốt: Nguyên nhân & giải pháp hiệu quả

1. Trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình có biểu hiện gì?

Hiện tượng trẻ sơ sinh hay giật mình là phản xạ tự nhiên (hay còn gọi là phản xạ Moro) thường xảy ra ở tháng đầu tiên, diễn ra trong vài giây rồi biến mất.

Khi không được nâng đỡ, bé ngủ bị giật mình sẽ phản ứng bất ngờ theo bản năng với biểu hiện bé đột nhiên giơ 2 tay và 2 chân lên cao rồi hạ xuống ngay lập tức. Hoặc bé có thể nháy mặt và hơi giật giật đầu.

2. Nguyên nhân khiến bé ngủ hay giật mình

Trẻ sơ sinh ngủ không sâu giấc hay giật mình do nhiều yếu tố khác nhau bao gồm cả nguyên nhân sinh lý (trẻ đói bụng hoặc bú quá nó, tiếng động quá lớn,...), hoặc do các yếu tố khác như tư thế ngủ, kích thích thần kinh,... Cụ thể:

2.1. Nguyên nhân sinh lý

Một số nguyên nhân sinh lý khiến trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình khóc thét phải kể đến như:

• Phản xạ tự nhiên: Sau khi chào đời, trẻ sơ sinh phải thích nghi với nhiệt độ, ánh sáng và âm thanh lạ lẫm từ môi trường xung quanh. Điều này tạo cảm giác bất an so với môi trường ấm áp trong tử cung của mẹ, dẫn đến em bé mới sinh ngủ hay giật mình, kèm theo triệu chứng vặn người, quấy khóc vào ban đêm. Tuy nhiên, bố mẹ không phải lo lắng bởi đây là phản xạ sinh lý bình thường, cho thấy hệ thần kinh của trẻ phát triển khỏe mạnh và có thể biến mất trong giai đoạn 3 - 6 tháng tuổi.

• Tâm lý bất an: Đi ngủ với tâm trạng lo lắng, sợ hãi và hồi hộp là nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh hay giật mình khóc thét khi ngủ.
• Tiếng động quá lớn: Trẻ sơ sinh hay giật mình khi ngủ nếu môi trường bên ngoài xảy ra âm thanh hoặc tiếng động quá lớn.
• Thay đổi ánh sáng mạnh: Thay đổi cường độ ánh sáng bất ngờ như mở đèn hoặc mở cửa sổ trong phòng tối, có thể kích hoạt phản xạ giật mình, khiến trẻ ngủ hay giật mình và thức giấc.
• Trẻ đói bụng hoặc bú quá no: Trẻ sơ sinh có dạ dày nhỏ hơn so với người trưởng thành. Vì thế, sau mỗi cữ bú, trẻ cảm thấy mau no hoặc mau đói, dẫn đến tình trạng trẻ sơ sinh hay giật mình hoảng hốt, quấy khóc thường xuyên vào ban đêm.
• Chuyển động đột ngột: Những cử động đột ngột của mẹ khi bế hoặc cho bé bú, chẳng hạn như thay đổi tư thế nhanh hay nâng hạ độ cao đột ngột, có thể khiến trẻ sơ sinh hay giật mình ngủ không sâu giấc. Điều này xảy ra do hệ thần kinh của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện, khiến bé phản ứng nhạy với các chuyển động bất ngờ.

2.2. Nguyên nhân bệnh lý

Đôi khi, bé sơ sinh ngủ hay bị giật mình thở gấp là do ảnh hưởng của bệnh tim mạch, bệnh vàng da, hạ canxi máu hoặc tổn thương hệ thần kinh. Nhất là trào ngược dạ dày rất thường gặp ở trẻ nhỏ, xảy ra khi bé bú sữa mẹ quá nhiều và bú quá nhanh khiến cho không khí lọt vào bụng, dẫn đến tình trạng đầy hơi, trào ngược, nôn trớ và khiến trẻ bị giật mình khi đang ngủ.

Ngoài ra, khi đề kháng đường ruột suy giảm do hệ tiêu hóa còn non nớt, chế độ dinh dưỡng của mẹ chưa phù hợp (với trẻ bú mẹ) hoặc sữa công thức có đạm sữa khó tiêu hóa (với trẻ uống sữa công thức) sẽ khiến trẻ dễ mắc các rối loạn tiêu hóa như đầy hơi, chướng bụng, đau bụng,... Các khó chịu này sẽ khiến trẻ ngủ không ngon giấc và hay giật mình.

Lúc này, bố mẹ nên theo dõi triệu chứng thường xuyên để đánh giá mức độ và thời gian kéo dài. Trường hợp xảy ra dấu hiệu bất thường (co giật, quấy khóc quá mức, đổ mồ hôi, bú mẹ ít hơn), hãy đưa trẻ đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt để được kiểm tra và xử trí kịp thời.

2.3. Nguyên nhân khác

Trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình, ngủ không sâu giấc còn có nguyên nhân đến từ:

• Trẻ sơ sinh hay giật mình hoảng hốt khi ngủ và vặn vẹo là dấu hiệu cho thấy tã lót bị ướt, quần áo bó chật hoặc giường chiếu không sạch sẽ.
• Tư thế ngủ không thoải mái cũng khiến bé khó chịu và thức giấc.
• Trẻ sơ sinh giật mình khóc thét khi ngủ có thể là do nhiệt độ không phù hợp, quá lạnh hoặc quá nóng.
• Côn trùng tấn công khiến làn da của trẻ bị ngứa, nóng rát và cảm giác khó chịu khiến trẻ sơ sinh đang ngủ giật mình khóc thét.
• Do kích thích thần kinh (vận động mạnh, cười nói và nô đùa lúc thức) dẫn đến tình trạng trẻ sơ sinh hay bị giật mình khóc thét, hoảng hốt và quơ tay chân.
• Thay đổi vị trí đột ngột (đang ngủ trên tay của bố mẹ nhưng sau đó đặt trẻ xuống giường) có thể khiến trẻ con hay giật mình thức giấc.
• Ngủ quá nhiều vào ban ngày hoặc ngủ trưa đến năm giờ chiều cũng có thể khiến em bé sơ sinh hay bị giật mình vào ban đêm.

3. Trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình, khóc thét kéo dài có đáng lo không?

Đa phần trẻ sơ sinh bị giật mình khi ngủ, bé sẽ tự đi vào giấc ngủ lại. Nhưng nếu trẻ sơ sinh ngủ không sâu giấc hay giật mình liên tục có thể dẫn đến nhiều tác hại xấu. Chẳng hạn như:

• Chậm tăng cân: Việc trẻ sơ sinh ngủ hay bị giật mình liên tục sẽ khiến con bị mất ngủ, từ đó làm cản trở sự sản xuất hormone tăng trưởng, đồng thời khiến trẻ suy giảm đề kháng, biếng ăn, cáu gắt, cũng như chậm phát triển sau này.
• Giảm khả năng nhận thức: Em bé ngủ không sâu giấc hay giật mình liên tục sẽ khiến hệ thần kinh bị tổn thương, dẫn đến suy giảm khả năng nhận thức, tư duy hoặc rối loạn cảm xúc.
• Trẻ dễ bị đói lả, mệt người, giảm sữa mẹ: Một số trường hợp trẻ sơ sinh giật mình liên tục khi ngủ, quấy khóc giữa đêm nhưng không chịu bú mẹ. Điều này là do trẻ ngủ không ngon giấc, giảm sản xuất hormone tăng trưởng điều hòa cảm giác thèm ăn, dẫn đến giảm phản xạ bú. Hậu quả là sữa mẹ bị giảm đi, thậm chí là mất sữa về lâu dài.
• Có nguy cơ ngưng thở: Nếu trẻ sơ sinh giật mình khi ngủ thường xuyên, bé sẽ dễ khó chịu và quấy khóc liên tục. Nếu tình trạng này kéo dài, có thể dẫn đến ức chế hô hấp, khiến bé khó thở, thậm chí ngưng thở.

Trường hợp trẻ sơ sinh ngủ bị giật mình kéo dài có thể là do bệnh lý. Tốt nhất, bố mẹ nên sớm đưa bé đến thăm khám với bác sĩ, để tìm ra nguyên nhân và có cách điều trị phù hợp.

4. Nên làm gì để khắc phục tình trạng trẻ ngủ hay giật mình?

Nếu trẻ sơ sinh hay bị giật mình khi ngủ bố mẹ nên giữ con ở gần bên, quấn khăn cho bé, tạo thói quen cho trẻ đi ngủ đúng giờ, duy trì không gian yên tĩnh,... Song song đó, bố mẹ cần luôn quan sát theo dõi dấu hiệu bất thường để kịp thời thăm khám. Cụ thể:

4.1. Giữ trẻ ở gần mẹ

Nhiều trường hợp, trẻ sơ sinh ngủ giật mình khóc thét là do hoảng sợ. Lúc này, mẹ nên âu yếm, vỗ về nhẹ nhàng ở đầu hoặc lưng, để tạo cảm giác an toàn, giúp con giảm đi căng thẳng và sau đó, an tâm chìm vào giấc ngủ.

4.2. Quấn khăn cho bé

Thêm một mẹo để bé ngủ không giật mình đó là bố mẹ nên quấn khăn cho bé. Quấn khăn là một trong những giải pháp đơn giản, giúp trẻ sơ sinh có giấc ngủ ngon và hạn chế cử động chân tay. Ngoài ra, điều này tạo cảm giác thoải mái, ấm áp như trong bụng mẹ và nhờ đó, hạn chế tình trạng trẻ ngủ không sâu giấc hay giật mình, vặn người quấy khóc vào ban đêm.

4.3. Cho bé vận động nhiều hơn khi thức

Vận động thường xuyên giúp trẻ kiểm soát phản xạ cơ thể, hạn chế giật mình mỗi khi đang ngủ. Bố mẹ nên tập thói quen cho bé nằm sấp, tự ngóc đầu lên hoặc nằm trong lòng tự điều chỉnh đầu và cổ, để vừa tăng sức khỏe dẻo dai, vừa cải thiện tình trạng bé sơ sinh hay bị giật mình khi ngủ, giúp con ngủ trọn giấc đêm.

4.4. Tạo thói quen đi ngủ đúng giờ

Duy trì thói quen cho bé đi ngủ đúng giờ cũng là cách để trẻ sơ sinh ngủ ngon không giật mình. Bởi vì, đôi khi phản xạ giật mình ở trẻ sơ sinh là do ban ngày đã ngủ quá nhiều, dẫn đến ban đêm trằn trọc, dễ bị thức giấc thường xuyên. Do đó, để khắc phục điều này, bố mẹ nên cho trẻ đi ngủ đúng giờ, đúng giấc. Đối với trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi, tối thiểu phải ngủ 20 tiếng/ngày và chia làm nhiều giấc, mỗi giấc 2 - 3 tiếng.

Đối với trẻ lớn hơn, bố mẹ hãy phân định cụ thể thời gian để tránh ngủ ngày nhiều, giờ tối ngủ muộn. Ngoài ra, bố mẹ nên hạn chế ru con bằng võng, nôi điện hoặc bồng bế vì điều này tạo cảm giác phụ thuộc, khiến bé sơ sinh hay giật mình khi ngủ hoặc ngủ không ngon giấc nếu không có dụng cụ hỗ trợ.

>> Xem thêm: Bảng thời gian ngủ của trẻ sơ sinh mỗi ngày

4.5. Duy trì không gian an toàn, yên tĩnh

Thông thường, trẻ sơ sinh được ngủ trong môi trường an toàn ít có biểu hiện giật mình vào ban đêm. Do đó, để cải thiện tình trạng trẻ sơ sinh bị giật mình khóc thét khi ngủ, bố mẹ nên duy trì không gian thoáng mát, yên tĩnh và có ánh sáng dịu nhẹ; định kỳ vệ sinh khu vực nghỉ ngơi, giặt giũ chăn nệm mỗi tuần, để phòng ngủ của bé luôn luôn sạch sẽ, hạn chế côn trùng tấn công, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

4.6. Thường xuyên thay tã cho bé

Ngoài ra, để cải thiện tình trạng em bé sơ sinh hay giật mình, trước khi đi ngủ, bố mẹ nên kiểm tra và thay tã thường xuyên cho bé. Chú ý sử dụng các loại tã mềm, êm ái và thấm hút tốt, đồng thời chuẩn bị quần áo rộng rãi, không quá bó sát để trẻ sơ sinh được ngủ ngon hơn.

5. Bé ngủ hay giật mình: Khi nào nên đến bác sĩ?

Tình trạng bé sơ sinh ngủ không sâu giấc hay giật mình sẽ giảm dần sau 2 tháng và hết sau 6 tháng tuổi. Nếu đã qua 6 tháng mà tình trạng bé sơ sinh giật mình khóc thét vẫn tiếp diễn hoặc các biện pháp chăm sóc tại nhà không mang lại hiệu quả, bố mẹ nên đưa con đi khám.

6. Một số biện pháp hạn chế trẻ sơ sinh bị giật mình, ngủ ngon hơn

Bé sơ sinh ngủ giật mình là hiện tượng khá phổ biến, nhưng nếu xảy ra thường xuyên sẽ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và sự phát triển của trẻ. Dưới đây là một số biện pháp bố mẹ có thể áp dụng để hạn chế tình trạng này, hỗ trợ bé ngủ ngon hơn:

• Hạn chế ru bé ngủ trên tay để tránh bé quen với cảm giác ấm áp, đung đưa.
• Đặt trẻ nằm xuống đúng cách để hỗ trợ con ngủ ngon giấc hơn. Cụ thể cách đặt trẻ sơ sinh ngủ không giật mình đó là giữ đầu và lưng bé cùng một mặt phẳng, đặt nhẹ nhàng từ từ để tránh thay đổi tư thế đột ngột.
• Tránh đùa giỡn nhiều trước giờ ngủ vì sẽ khiến bé hưng phấn quá mức, khó vào giấc ngủ và dễ giật mình.
• Tạo tiếng ồn nhẹ trong khi ngủ như tiếng ồn trắng hoặc tiếng quạt chạy cũng là cách giúp trẻ sơ sinh ngủ không giật mình và ngủ sâu giấc hơn.
• Không cho trẻ uống sữa quá no sát giờ ngủ, vì khi dạ dày quá đầy có thể khiến bé khó chịu, dễ tỉnh giấc và giật mình.

Theo khuyến cáo nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu để con dễ tiêu hóa, hấp thu và tăng cường miễn dịch. Trường hợp phải dùng sữa công thức, mẹ cần tìm hiểu và lựa chọn kỹ càng. Bởi hệ tiêu hóa của bé trong những năm tháng đầu đời còn non yếu, chưa trưởng thành. Do đó, nguồn sữa cho bé không chỉ cần đủ năng lượng và vi chất mà còn phải đặc biệt giúp trẻ tiêu hóa tốt, hấp thu nhanh chóng và đạt hiệu quả miễn dịch.

Theo đó, mẹ nên cân nhắc chọn sản phẩm có chứa các dưỡng chất quý giá như Milk Lipid Complex (hỗn hợp chất béo tự nhiên), HMO (Human Milk Oligosaccharides), chất xơ GOS (Galacto-oligosaccharides) và lợi khuẩn Probiotics. Những dưỡng chất này sẽ cung cấp năng lượng giúp trẻ dễ dàng tiêu hóa và hấp thu; đồng thời còn bảo vệ bé yêu khỏe mạnh nhờ vào 3 “tầng” đề kháng:

• Ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn và vi rút vào đường ruột. (1)
• Tăng số lượng lợi khuẩn, nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột cân bằng và củng cố hàng rào thành ruột. (2)
• Giảm nguy cơ nhiễm trùng nhờ ức chế và tiêu diệt hại khuẩn, vi-rút. (3)

Khi đường ruột khỏe mạnh sẽ giúp hoạt động tiêu hóa suôn sẻ, giảm các tình trạng như đầy hơi, chướng bụng,... khiến trẻ sơ sinh giật mình khi ngủ. Đồng thời, đường ruột khỏe cũng giúp bé có đề kháng vững vàng bởi có đến 70% tế bào miễn dịch nằm tại đường ruột.

Bên cạnh đó, mẹ đừng quên chọn sữa có đạm mềm, nhỏ và tự nhiên bằng cách trải qua quá trình xử lý nhiệt 1 lần để giúp chiếc bụng nhỏ của con thêm khỏe. Sữa có hương vị thanh nhạt để bé dễ làm quen và không bỏ bú mẹ. Nhờ vậy, con hạn chế nôn trớ hay ọc sữa, giúp bụng êm ái và giấc ngủ trọn vẹn hơn.

>> Có thể mẹ quan tâm: 8 mẹo giúp bé ngủ ngon, sâu giấc, không bị giật mình

7. Các thắc mắc liên quan

Bên cạnh những băn khoăn như vì sao trẻ sơ sinh hay giật mình, trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình có sao không, nhiều bố mẹ còn gặp phải một số thắc mắc sau:

7.1. Em bé sơ sinh ngủ hay giật mình thở gấp có sao không?

Bình thường, trẻ sơ sinh thỉnh thoảng có những cơn giật mình ngưng thở dưới 10 giây do hệ thần kinh chưa trưởng thành, triệu chứng sẽ hết khi đạt 3 - 4 tháng tuổi. Nhưng nếu trẻ có nhịp thở trên 60 lần/ phút là bất thường nên đưa đến bác sĩ chẩn đoán.

7.2. Trẻ 2 tháng tuổi hay bị giật mình ít ngủ phải làm sao?

Trẻ dưới 3 tháng tuổi ít khi ngủ sâu như người lớn, nếu bú sữa mẹ hoàn toàn thì giấc ngủ càng ngắn do sữa mẹ dễ tiêu khiến bé nhanh đói. Nếu khi thức bé vẫn vui vẻ, bú tốt và tăng cân đều thì bố mẹ không cần quá lo lắng. Để giúp bé ngủ ngon hơn, bố mẹ có thể quấn khăn hoặc ủ ấm nhẹ để tạo cảm giác an toàn, duy trì không gian ngủ yên tĩnh và ánh sáng dịu, cho bé bú no trước khi ngủ, giữ lịch ngủ đều đặn và dỗ nhẹ nếu bé giật mình để bé yên tâm ngủ lại.

7.3. Trẻ sơ sinh giật mình nhiều khi ngủ có phải thiếu vitamin D không?

Trẻ sơ sinh dễ giật mình nhiều khi ngủ có thể liên quan đến tình trạng thiếu vitamin D, đặc biệt nếu kèm theo các dấu hiệu như quấy khóc nhiều, ra mồ hôi trộm về đêm, chậm mọc răng, chậm biết bò hoặc đi,... Nhưng để biết chính xác con có thiếu vitamin D hay không, bố mẹ nên đưa bé đến bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và tư vấn.

Có thể nói, mặc dù hiện tượng trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình hoảng hốt vào ban đêm là một phản xạ tự nhiên, song không thể chủ quan xem nhẹ, nhất là tình trạng trên còn có nhiều nguyên nhân xuất phát do hệ tiêu hóa bị rối loạn. Do đó, bên cạnh việc áp dụng các phương pháp kể trên, để bé yêu êm giấc, khỏe bụng, các mẹ còn cần chú ý chọn nguồn sữa mát chất lượng, êm dịu với hệ tiêu hóa non nớt của con. Xem ngay tại đây!

Tài liệu tham khảo:

(1) HMO (2’FL): Giúp hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn có hại (Lewis và cộng sự, 2015); (Reverri và cộng sự, 2018).

(2) GOS & HMO (2’FL): Giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và hàng rào thành ruột (Ben và cộng sự 2008), (Lindner và cộng sự, 2023).

(3) Prebiotics and Probiotics: Giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng (Sazawal và cộng sự, 2010).