[Tư vấn] Bé ăn không hấp thu phải làm sao để khắc phục?

1. Thế nào là tình trạng kém hấp thu dinh dưỡng ở trẻ?

Kém hấp thu là tình trạng trẻ em ăn uống đầy đủ nhưng hệ tiêu hóa không tiếp nhận dưỡng chất giống như bình thường. Về lâu dài, điều này khiến cơ thể mất đi nguồn dinh dưỡng quan trọng (vitamin, khoáng chất, protein), dẫn đến suy giảm đề kháng, chậm phát triển và thậm chí gây ra biến chứng nguy hiểm như gãy xương, nhiễm trùng, đầy hơi hoặc tiêu chảy mãn tính ở trẻ.

2. Dấu hiệu nhận biết bé ăn không hấp thụ được

Hiện nay, lo lắng của phụ huynh là bé ăn không hấp thu phải làm sao và đâu là giải pháp khắc phục hiệu quả, Thực tế, để cải thiện điều này tốt nhất, bước đầu tiên cha mẹ nên theo dõi và nhận biết dấu hiệu phổ biến ở trẻ kém hấp thu dinh dưỡng như sau:

• Trẻ đi ngoài phân lỏng, lổn nhổn hạt thức ăn chưa được tiêu hóa hoàn toàn (hay còn gọi đi phân sống) và có mùi tanh. Khi quan sát trong bồn vệ sinh, cha mẹ có thể nhận thấy váng nổi trên mặt nước do mỡ không hấp thu trong phân. 
• Xuất hiệu triệu chứng đau bụng, sôi bụng, căng tức bụng, buồn nôn và nôn mửa ở trẻ. 
• Đề kháng suy giảm khiến trẻ có nguy cơ nhiễm trùng cao. 
• Có dấu hiệu sụt cân hoặc tăng cân rất chậm. Cùng với đó, trẻ lớn lên dễ bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển chiều cao, mệt mỏi, uể oải và kém linh hoạt. 
• Da khô, dễ bị bầm tím ngay cả khi va chạm nhẹ. 
• Cảm xúc thay đổi thường xuyên, hay quấy khóc và dễ cáu gắt.
• Ngoài ra, trẻ còn có biểu hiện thiếu hụt vi chất như niêm mạc ở mắt nhợt nhạt do thiếu sắt, phù chân do thiếu vitamin B1 hoặc đau cơ, chuột rút do thiếu canxi. 

3. Nguyên nhân trẻ không hấp thụ được dinh dưỡng như bình thường

Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp khiến trẻ em khó hấp thu dinh dưỡng tốt nhất: 

3.1. Trẻ ăn dặm quá sớm

Hội chứng kém hấp thu ở trẻ là hệ quả của chế độ dinh dưỡng không phù hợp. Ví dụ, có nhiều phụ huynh bắt đầu tập cho con ăn dặm trước 6 tháng tuổi. Viện Nhi khoa Hoa Kỳ (The American Academy of Pediatrics – AAP) cho rằng, điều này là cách nuôi dưỡng sai lầm, không chỉ khiến trẻ khó hấp thu dinh dưỡng, mà còn tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh tật.
Ngoài ra, nếu bố mẹ không hướng dẫn trẻ làm quen từ từ với thực phẩm có tính dị nguyên cao hoặc cấu trúc phân tử phức tạp như lòng trắng trứng, các loại hải sản thì nguy cơ trẻ kém hấp thu dưỡng chất sau này rất cao.  

3.2. Mất cân bằng dinh dưỡng trong chế độ ăn hằng ngày

Chế độ ăn uống thiếu cân bằng bốn nhóm dưỡng chất thiết yếu (bao gồm: tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin - khoáng chất) là nguyên nhân dẫn đến hội chứng kém hấp thu, khiến trẻ thường xuyên mệt mỏi, ăn uống không ngon miệng, chậm tăng cân và rối loạn tiêu hóa. 

3.3. Loạn khuẩn đường ruột

Đối với trẻ em đã hoặc đang sử dụng các loại thuốc kháng sinh, thuốc điều trị bệnh lý trong thời gian dài, điều này khiến hệ vi sinh đường ruột thay đổi, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tiêu hóa và từ đó, gây ra tình trạng khó hấp thu dưỡng chất. 

3.4. Rối loạn tiêu hóa

Trong giai đoạn đầu đời, hệ tiêu hóa của trẻ chưa phát triển hoàn thiện nên đây cũng là nguyên nhân tại sao trẻ ăn uống bình thường, nhưng không hấp thu dinh dưỡng. 

3.5. Thiếu enzyme - men tiêu hóa

Tình trạng thiếu hụt enzyme tiêu hóa nội sinh (tồn tại trong tuyến nước bọt, gan hoặc tụy) là tác nhân khiến quá trình chuyển hóa dưỡng chất diễn ra chậm, ảnh hưởng xấu đến khả năng hấp thụ thức ăn ở đường ruột của bé. 

3.6. Ảnh hưởng của bệnh lý

Trẻ em mắc bệnh về gan, tuyến tụy, túi mật, ống tiêu hóa như viêm ruột, viêm loét dạ dày, hội chứng kích thích ruột hoặc đang điều trị bằng tia xạ, phẫu thuật cắt ruột, có nguy cơ kém hấp thu dưỡng chất cao hơn so với trẻ được khỏe mạnh về thể chất. 

4. Biến chứng nguy hiểm khi trẻ ăn uống kém hấp thu dinh dưỡng

Dinh dưỡng là yếu tố cần thiết để xây dựng hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, thực hiện chức năng sinh lý duy trì sự sống và đảm bảo quá trình phát triển tối ưu. Khi thiếu hụt dưỡng chất do hội chứng kém hấp thu, trẻ em có thể đối mặt với hàng loạt biến chứng nguy hiểm, bao gồm:

• Gãy xương, còi cọc. 
• Nguy cơ bị nhiễm trùng cao. 
• Trẻ có dấu hiệu chậm tăng trưởng ở thể chất, tinh thần và não bộ. 
• Thiếu máu, giảm trí nhớ và chân tay dễ bị tê bì khi trưởng thành. 
• Ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ quan trong cơ thể như não, tim, máu, cơ, da hoặc thận. 

5. Trẻ ăn uống không hấp thụ phải làm sao? 

Để giải đáp băn khoăn bé kém hấp thu dinh dưỡng phải làm sao, chuyên gia đã đề xuất và khuyến nghị bố mẹ nên áp dụng 5 biện pháp khắc phục cần thiết dưới đây:

5.1. Cân bằng dinh dưỡng cho trẻ

Một chế độ ăn khoa học, đầy đủ dưỡng chất thiết yếu là “chìa khóa” hỗ trợ đường ruột phục hồi tổn thương (nếu có), loại bỏ độc tố và chất nhầy dư thừa ra khỏi cơ thể, từ đó cân bằng khả năng hấp thu tốt hơn cho bé. Như vậy, vấn đề đặt ra trẻ kém hấp thu nên bổ sung gì?

• Thực phẩm giàu chất đạm (ưu tiên đạm có nguồn gốc động vật): Chất đạm cung cấp hàm lượng acid amin cần thiết ở tỷ lệ cân đối. Nhờ đó, cơ thể của trẻ dễ dàng hấp thu thành phần dinh dưỡng, duy trì tốc độ phát triển ổn định. Thực phẩm giàu chất đạm bao gồm: sữa, lòng đỏ trứng, cá, tôm, cua.
• Thực phẩm giàu chất béo: Ngoài chất đạm, chất béo là giải đáp cho vấn đề trẻ kém hấp thu nên bổ sung gì. Chất béo giúp cơ thể tiếp nhận các loại vitamin tan trong dầu (A, D, E, K) và cung cấp acid béo no cần thiết, cải thiện khả năng hấp thu của trẻ. Thực phẩm giàu chất béo bao gồm: bơ, lạc, các loại hạt, vừng, cá hồi, dầu thực vật. 
• Thực phẩm giàu Glucid: Glucid là vi chất tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng, thúc đẩy cơ thể hấp thu dưỡng chất nhiều hơn, nhằm kích thích tạo ra tế bào, mô cơ và xương sụn. Thực phẩm giàu glucid bao gồm: gạo, khoai sắn, bột mì, bánh mì trắng, sữa. 
• Thực phẩm giàu khoáng chất: Sắt, Canxi, Lysine, Kẽm, Crom hoặc Selen là nhóm khoáng chất thiết yếu hỗ trợ tiêu hóa khỏe mạnh, tăng cường hấp thu dưỡng chất và cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn uống ngon hơn. Các loại thực phẩm giàu khoáng chất bao gồm quả hạch và hạt, rau họ cải, đậu, bơ, trứng, động vật có vỏ.

• Thực phẩm giàu chất xơ hòa tan: Nếu bố mẹ đang băn khoăn trẻ kém hấp thu nên bổ sung gì, chất xơ hòa tan là một gợi ý đáng được cân nhắc. Đây là vi chất hỗ trợ cải thiện tiêu hóa, tạo điều kiện cho trẻ hấp thu dinh dưỡng tốt hơn. Một số thực phẩm giàu chất xơ hòa tan như yến mạch, cà rốt, táo, chuối, đậu bắp, cải bó xôi, cam, quýt. 
• Thực phẩm giàu vitamin: Vitamin được chứng minh mang lại hiệu quả tích cực đối với bệnh lý trong cơ thể, trong đó phải kể đến hội chứng kém hấp thu, giúp bảo vệ sức khỏe và thúc đẩy tăng trưởng tối ưu ở trẻ em. Thực phẩm giàu vitamin bao gồm súp lơ xanh, thịt, gia cầm, cá, sữa, hạt và quả hạch. 

Ngoài chú ý trẻ kém hấp thu nên bổ sung gì, còn có thực phẩm bố mẹ phải hạn chế trong chế độ ăn uống hàng ngày, để trẻ tiếp nhận dưỡng chất tối ưu, bao gồm: thức ăn chiên xào, thức ăn nhanh, chế biến sẵn và nhiều dầu mỡ, phụ gia thực phẩm, socola, nước ngọt có gas.

5.2. Uống đủ nước mỗi ngày

Vai trò đặc biệt của nước là hòa tan vitamin - khoáng chất trong thực phẩm, chuyển hóa trở thành nguồn dưỡng chất thiết yếu và sau đó, phân phối khắp cơ quan trong cơ thể, hỗ trợ duy trì hoạt động ổn định. Do đó, nguyên tắc quan trọng là phụ huynh phải đảm bảo cho con uống đủ nước mỗi ngày, tối đa 2 - 2,5 lít nước nhằm cải thiện khả năng hấp thu ở bé. 

5.3. Tập thói quen vệ sinh cá nhân và thân thể sạch sẽ

Môi trường sống kém vệ sinh và bản thân của trẻ không có thói quen làm sạch thân thể là điều kiện hàng đầu cho vi khuẩn tác động xấu đến cơ thể, gây ra vấn đề tiêu hóa như hội chứng kém hấp thu. 
Để ngăn ngừa điều này, bố mẹ nên hướng dẫn trẻ tự vệ sinh cá nhân và đánh răng hàng ngày; chú ý rửa tay sạch sẽ trước và sau khi ăn, sau khi làm sạch mũi, chơi đùa với vật nuôi và sử dụng nhà vệ sinh. Cùng với đó, hãy kiểm tra, cắt dũa móng tay của con thường xuyên vì bụi bẩn có thể bám lại dưới móng, gây ra tình trạng nhiễm khuẩn. 

5.4. Cho bé vận động, tham gia hoạt động thể chất

Luyện tập thể thao có vai trò thúc đẩy nhu động ruột, tăng cường khả năng hấp thụ, cũng như cải thiện tiêu hóa của bé. Mỗi ngày, bố mẹ hãy khuyến khích trẻ vận động, tham gia bài tập thể chất như đi bộ, bơi lội, trượt băng, bóng bàn, nhảy cao khoảng 30 phút, vừa tốt cho sức khỏe vừa nâng cao tâm trạng, giúp con thoải mái, yêu đời và thỏa sức khám phá thế giới xung quanh. 

5.5. Kết hợp dùng sữa giúp hấp thu tốt, tiêu hóa dễ dàng

Trong giai đoạn phát triển đầu đời, sữa là nguồn dưỡng chất thiết yếu được khuyến nghị bổ sung đầy đủ cho bé. Bên cạnh sữa mẹ, phụ huynh nên ưu tiên các loại sữa tốt cho hệ tiêu hóa và tăng cường khả năng hấp thu. Hiện nay, với triết lý “nuôi dưỡng từ thiên nhiên”, sữa Friso Gold công thức mới đang “chiếm trọn” cảm tình của rất nhiều bố mẹ.
Friso Gold với nguồn sữa mát 100% từ giống bò thuần chủng Hà Lan tạo ra đạm sữa nhỏ, mềm, tự nhiên kết hợp với Quy trình Xử Lý Nhiệt 1 lần từ sữa tươi thành sữa bột giúp  bảo toàn 90% dưỡng chất, giúp đạm sữa không bị biến tính. Nhờ đó, trẻ được cải thiện tiêu hóa tốt hơn, dễ dàng hấp thụ gần như toàn bộ dưỡng chất cần thiết, khỏe mạnh từ bên trong để thỏa sức trải nghiệm thế giới bên ngoài.
Sữa Friso Gold mới còn có chất xơ GOS kích thích sản sinh lợi khuẩn, hỗ trợ đường ruột khỏe mạnh, hạn chế táo bón và tiếp nhận dinh dưỡng toàn diện. Sản phẩm không có đường Sucrose, không hương liệu (kể cả hương vani) nên phụ huynh có thể an tâm cho bé sử dụng, không phải lo lắng về vấn đề sâu răng hay thừa cân - béo phì. 

5.6. Định kỳ xổ giun cho trẻ trên 24 tháng tuổi

Nhiễm giun sán có hậu quả cấp tính cho trẻ em. Trong đó, giun ký sinh lâu dài khiến cơ thể giảm hấp thụ dinh dưỡng, gây ra tình trạng thiếu máu và tiềm ẩn bệnh lý nguy hiểm. Để bảo vệ sức khỏe của bé, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo phụ huynh nên tẩy giun định kỳ 6 tháng/lần cho trẻ từ 24 tháng tuổi. Đồng thời, lưu ý trong quá trình sinh hoạt, cho con ăn chín uống sôi, vệ sinh cá nhân và giữ sạch môi trường sống, nhằm ngăn ngừa nguy cơ nhiễm giun đường ruột.  

Với toàn bộ thông tin trên đây, hy vọng bố mẹ đã có giải đáp cho băn khoăn bé ăn không hấp thu phải làm sao. Nhìn chung, kém hấp thu dinh dưỡng không phải là một bệnh lý nguy hiểm, song đòi hỏi phải được điều trị đúng cách và kịp thời, nhằm ngăn ngừa nguy hại cho sức khỏe. Trong trường hợp cần thiết, bố mẹ hãy đưa bé đi đến cơ sở y tế uy tín, để tiếp nhận kiểm tra, giúp bác sĩ đánh giá tình trạng và đưa ra phác đồ điều trị hợp lý, hiệu quả.