Có nên nêm gia vị cho bé ăn dặm? Các loại & cách nêm phù hợp

1. Giải đáp: Bé mấy tháng ăn được gia vị?

Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố chia sẻ, nêm các loại gia vị (như muối, đường, hạt nêm,...) vào đồ ăn dặm của trẻ chỉ nên thực hiện ở giai đoạn từ 12 tháng tuổi trở lên, và chỉ dùng một lượng rất nhỏ, nhạt hơn so với khẩu vị bình thường của gia đình. Theo đó, bố mẹ có thể nấu đồ ăn và nêm chút xíu rồi múc ra cho bé, sau đó mới nêm nếm bình thường cho cả nhà ăn để tiết kiệm thời gian nấu nướng.

Còn với trẻ dưới 12 tháng tuổi, phụ huynh không nêm thêm gia vị vào thức ăn. Bởi dưới 12 tháng tuổi, chức năng thận của trẻ rất non nớt, nếu mẹ nêm quá nhiều muối/mắm khi nấu bột/cháo sẽ khiến thận làm việc nhiều, lâu dài dễ tổn hại chức năng thận.

Tốt nhất, hãy cho con thưởng thức vị nguyên bản của thực phẩm, vì hàm lượng Natri và Clo (những khoáng chất nổi bật trong gia vị mặn) trong sữa (sữa mẹ và sữa công thức), trứng, trái cây, thịt, cá, rau tươi… đã sẵn có một lượng nhất định, đủ đáp ứng nhu cầu trẻ 6 - 12 tháng.

Từ những chia sẻ trên có thể thấy, “chiếc bụng nhỏ” của bé, ít nhất trước 12 tháng tuổi, chưa sẵn sàng hấp thụ gia vị mặn ngọt như người lớn. Vì vậy, mẹ cần chọn kỹ loại gia vị ăn dặm phù hợp, tránh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của con. Trong đó, ở giai đoạn 8 - 10 tháng tuổi, trẻ có thể tập thử các loại gia vị thuần thảo mộc; và chỉ khi đủ 12 tháng (1 tuổi) mới nên tiếp xúc với những gia vị khác với một lượng nhỏ.

Song song với việc tìm gia vị ăn dặm phù hợp, nếu con có dặm thêm sữa công thức, mẹ cũng cần chú trọng chọn sản phẩm phù hợp. Khi có một nguồn sữa chất lượng, phù hợp với hệ tiêu hóa non nớt sẽ tạo điều kiện tốt nhất cho bé nhận đủ dưỡng chất, năng lượng thiết yếu và phát triển khỏe mạnh. Mẹ hãy cân nhắc sản phẩm sữa được nghiên cứu công thức ưu việt giúp giữ trọn dinh dưỡng tự nhiên và bổ sung các dưỡng chất tốt cho tiêu hóa & đề kháng, với các tiêu chí:

- Sữa công thức mẹ dùng cho bé chỉ nên chứa đạm mềm, nhỏ, tự nhiên để con dễ tiêu hóa, hấp thu và không tạo thêm áp lực lên “chiếc bụng nhỏ” non yếu.

- Song song, sản phẩm có những dưỡng chất hữu ích để trẻ có bụng khỏe, hạn chế rối loạn tiêu hóa và tăng đề kháng đường ruột. Điển hình như: Milk Lipid Complex (hỗn hợp chất béo tự nhiên), lợi khuẩn Probiotics, HMO (Human Milk Oligosaccharides) và GOS (Galacto-oligosaccharides). Những dưỡng chất này không chỉ hỗ trợ tiêu hóa khỏe, mà còn góp phần bảo vệ bé khỏe mạnh với cơ chế 3 “tầng” đề kháng đường ruột gồm:

• Ngăn chặn hại khuẩn gây bệnh xâm nhập vào ruột (1).
• Tăng lợi khuẩn, nuôi dưỡng hệ vi sinh ruột khỏe và củng cố hàng rào bảo vệ ruột (2).
• Giảm nguy cơ nhiễm trùng (3).

Khi tiêu hóa tốt cũng đồng nghĩa với sức đề kháng của con được nâng cao (bởi 70% hệ miễn dịch nằm ở đường ruột). Nhờ đó, bé khỏe mạnh từ bên trong, vững vàng chinh phục các cột mốc phát triển quan trọng.

2. Cách sử dụng các loại gia vị cho bé ăn dặm

Sau đây là hướng dẫn cách nêm gia vị cho trẻ ăn dặm theo từng giai đoạn mà mẹ nên biết:

2.1. Gia vị ăn dặm cho bé dưới 1 tuổi

Các loại gia vị nấu ăn dặm cho bé dưới 12 tháng tuổi nên là loại thuần thảo mộc như: gừng, tỏi, rau gia vị (rau mùi, húng quế, hành lá, bạc hà,...). Mẹ có thể thêm một lượng nhỏ từng loại riêng biệt vào thức ăn, ở bước tẩm ướp, để vừa tăng hương thơm, vừa giúp trẻ dễ làm quen và mẹ theo dõi phản ứng dị ứng rõ ràng (nếu có).

2.2. Các loại gia vị nêm cho bé từ 1 tuổi

Khi đã tìm được câu trả lời trẻ ăn dặm có cho gia vị không, mẹ tò mò muốn biết thêm đâu là lựa chọn phù hợp với trẻ? Nhìn chung, đến 1 tuổi, món ăn dặm của bé có thể nêm vào một chút muối. Và khi lớn hơn (2 tuổi trở lên), trẻ có thể làm quen nước mắm, nước tương và đường nhưng lượng vừa phải. Sau 3 tuổi, bé có thể ăn gia vị như người lớn nhưng vẫn nên ăn nhạt, hạn chế nêm muối, đường quá nhiều.

2.2.1. Muối

Muối là một trong những gia vị có thể nêm vào đồ ăn dặm cho bé trên 1 tuổi. Bởi lúc này, lượng Clo và Natri từ sữa và thực phẩm có thể chưa đáp ứng đủ nhu cầu mà trẻ cần hàng ngày.

Chi tiết hơn, nhu cầu muối ở trẻ 1 tuổi trở lên là 2,3 gram/ngày. Trong khi đó, một phần muối đã có sẵn ở sữa, thực phẩm nên mẹ chỉ cần nêm khoảng 1,5 gram muối/ngày vào thức ăn của bé.

Ngoài ra, mẹ lưu ý chọn muối sạch, độ tinh khiết cao để đảm bảo an toàn; cũng như nêm thức ăn dặm nhạt hơn khẩu vị bình thường của mình, như vậy sẽ vừa vị với trẻ.

2.2.2. Nước tương

Nước tương góp phần tạo màu đẹp và tăng hương thơm cho món ăn. Chưa kể, đây còn là thành phẩm của quá trình lên men đậu nành nên có thể bổ sung lợi khuẩn tự nhiên cho bé.

Tuy vậy, nước tương là gia vị có lượng muối cao. Ở thời điểm 1 tuổi - nhu cầu muối chưa cao, mẹ chưa nên để trẻ sử dụng gia vị này. Đến ít nhất 2 tuổi - nhu cầu bổ sung muối cao hơn (2 gram/ngày), mẹ có thể thêm ít nước tương nhưng phải giới hạn lượng vừa phải (không vượt quá 1,5 gram/ngày khi cộng thêm lượng muối đã dùng).

Song song, mẹ nên chọn nước tương cho trẻ từ thương hiệu uy tín, được lên men tự nhiên, nhằm đảm bảo không có hóa chất/phụ gia/chất bảo quản…

2.2.3. Nước mắm

Nước mắm cũng là gia vị giúp tăng độ đậm đà và dậy hương thơm cho món ăn như nước tương. Nhưng liệu cho bé ăn dặm có nên cho gia vị mặn này không? Thực chất, mắm là gia vị chứa rất nhiều muối. Nếu mẹ đã nêm muối hoặc/và nước tương vào thức ăn dặm của trẻ rồi (đủ 1,5 gram/ngày) thì không nhất thiết thêm mắm nữa để tránh hại thận.

Trường hợp nhu cầu bổ sung muối của con tăng cao, mẹ có thể tự tính toán cẩn thận lại lượng gia vị mặn (bao gồm muối, nước tương và nước mắm) phù hợp. Ví dụ: đến 4 - 6 tuổi, bé cần 3 gram muối/ngày nên mẹ chỉ được nêm 1,5 gram muối tinh và tổng 1,5 gram nước mắm cùng nước tương vào thức ăn dặm.

Nếu sử dụng nước mắm cho bé, mẹ nên chọn sản phẩm có sắc nâu cánh gián, màu sắc trong và mùi thơm dịu - đây là những dấu hiệu nhận biết loại chất lượng.

2.2.4. Đường

Không chỉ có các gia vị mặn (như: muối, nước mắm và nước tương), trẻ cũng cần bổ sung gia vị ngọt (đường) để tiếp thêm năng lượng, nhưng cần đúng thời điểm, đúng cách.

Nhìn chung, ở 24 tháng tuổi đầu tiên, trẻ đã nhận đủ lượng đường cần thiết qua sữa và thực phẩm (như: trái cây, cơm, bánh mì,...). Từ 2 tuổi trở lên, bé cần nhiều năng lượng hơn để học tập, vui chơi nên nhu cầu về đường cao hơn một chút.

Vì vậy, đây là lúc tiếp thêm đường cho trẻ nhưng tối đa 25 gram/ngày. Đồng thời, mẹ ưu tiên cho bé lấy đường từ các loại trái cây hoặc đường tinh luyện, được làm từ các nguyên liệu tự nhiên (như: đường thốt nốt, đường mía thô, đường phèn,...) thay vì kẹo ngọt, bánh,... để tránh gây thừa cân, chán ăn.

Dưới đây là bảng tổng hợp thông tin về loại gia vị cho bé ăn dặm phù hợp để mẹ tham khảo:

3. Lưu ý khi nêm gia vị vào thức ăn dặm của trẻ

Ngoài nắm rõ loại gia vị ăn dặm cho bé, mẹ cũng nên lưu lại một số lưu ý quan trọng sau:

• Ưu tiên sử dụng gia vị thảo mộc tự nhiên, lành tính để đảm bảo an toàn cho trẻ.
• Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ khi thêm bất kỳ gia vị mới nào vào chế độ ăn dặm của bé.
• Lựa chọn thương hiệu sản xuất gia vị ăn dặm uy tín, được nhiều phụ huynh đánh giá cao.
• Tránh nêm nếm thức ăn dặm vừa miệng với cha mẹ, vì trẻ thường ăn nhạt hơn nhiều.
• Không nên tập cho bé ăn cay quá sớm bởi dễ gây khó chịu vị giác, dạ dày.
• Nên cho trẻ ăn riêng từng gia vị trước khi trộn với nhau để mẹ dễ biết dấu hiệu dị ứng.

4. Câu hỏi thường gặp

Xoay quanh chủ đề cách nêm gia vị cho trẻ ăn dặm, nhiều mẹ cũng quan tâm:

4.1. Chọn gia vị nêm cho bé dưới 1 tuổi nên tránh loại nào?

Trẻ dưới 1 tuổi chưa thể dùng được đường, muối, tiêu, ớt và giấm ăn. Bởi:

• Đường: Trẻ ăn nhiều món có đường (nhất là đường hóa học như bánh, kẹo,...) dễ bị “no giả” nên không thể ăn ngon ở các bữa chính, dẫn tới thiếu chất. Ngoài ra, bé tiêu thụ đường quá sớm có nguy cơ thừa cân, béo phì rất cao.
• Muối: Thêm muối vào chế độ ăn của trẻ dưới 1 tuổi gây nhiều bất lợi về sức khỏe (như: huyết áp cao, hại thận,... khi trưởng thành). Bởi lúc này, thận của bé chưa hoàn thiện, có thể chịu nhiều áp lực nếu phải “xử lý” lượng lớn muối thừa.
• Tiêu, ớt: Các gia vị hăng, cay (như tiêu hay ớt) sẽ kích thích mạnh niêm mạc ruột, không tốt cho dạ dày và gây ra triệu chứng nóng rát, ợ chua,... Cùng với đó, khi bụng khó chịu, trẻ không thể ngủ ngon nên khả năng chậm lớn rất cao.
• Giấm ăn: Đây là gia vị có tính axit khiến bé dễ bị ợ chua, trào ngược. Hơn nữa, giấm có thể cơ thể giảm hấp thu canxi, magie và kẽm, ảnh hưởng không tốt đến phát triển xương, cơ bắp.

4.2. Nêm thêm gia vị cho bé ăn dặm 7 tháng tuổi được không?

Giống với 6 tháng, trẻ ở độ tuổi này vẫn ưu tiên tận hưởng hương vị tự nhiên của thực phẩm. Lúc này, để kích thích cảm giác thèm ăn, mẹ có thể kết hợp đa dạng loại thực phẩm với nhau. Ví dụ: thay vì chỉ nấu cháo thịt bò, mẹ hãy nấu cháo thịt bò cà rốt hay cháo thịt bò rau mồng tơi.

Lưu ý: Điều này áp dụng tương tự cho trẻ 8 tháng tuổi. Vì hệ tiêu hóa và các cơ quan chưa đủ hoàn thiện nên cũng không khuyến khích sử dụng gia vị ăn dặm (muối, đường…) cho bé 8 tháng.

4.3. Trẻ mấy tuổi được ăn gia vị như người lớn?

Sau 3 tuổi, trẻ có thể ăn gia vị như người lớn. Nhưng để đảm bảo sức khỏe cho thận và hệ tiêu hóa của con, phụ huynh chú ý chỉ cho độ mặn vào các món ăn bằng khoảng 50% so với người trưởng thành (2,8g/ ngày), và có thể tăng lên dần theo độ tuổi.

Khi trẻ từ 10 tuổi trở đi, vị giác đã phát triển hoàn toàn, có thể cho trẻ ăn cùng chế độ nêm nếm của cả gia đình với lượng muối theo mức khuyến nghị của WHO.

4.4. Gia vị nêm cho bé có vị cay được không?

Có thể, nhưng mẹ không nên cho bé dùng gia vị cay quá sớm. Bởi, hệ tiêu hóa của trẻ nhạy cảm, dễ bị kích ứng, nên ăn cay có thể dẫn tới đau và nóng bụng. Nếu muốn trẻ nhận biết hương vị này, mẹ chỉ nên thử một ít khi lớn hơn 1 tuổi và chọn vị cay tự nhiên từ tiêu, gừng, tỏi,...

4.5. Nêm dầu ăn vào thức ăn dặm của trẻ được không?

Được, khi con đủ 1 tuổi, mẹ có thể dùng dầu thực vật hoặc dầu ăn dặm chuyên dụng nêm vào đồ ăn dặm. Đây là loại gia vị cần thiết với sự phát triển thể chất, trí não của bé.

Trên đây là tất cả các loại gia vị cho bé ăn dặm từ 1 tuổi trở lên. Mẹ có thể tham khảo thông tin trong bài viết để đảm bảo trẻ có chế độ dinh dưỡng khoa học, lành mạnh giúp phát triển khỏe mạnh. Song song cùng chế độ ăn dặm hợp lý, mẹ đừng quên chọn sữa công thức dễ tiêu hóa, nhẹ bụng để bé có đủ năng lượng, dưỡng chất hàng ngày nhé!

Tài liệu tham khảo:

(1) HMO (2’FL): Giúp hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn có hại (Lewis và cộng sự, 2015); (Reverri và cộng sự, 2018).

(2) GOS & HMO (2’FL) : Giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và hàng rào thành ruột (Ben và cộng sự 2008), (Lindner và cộng sự, 2023).

(3) Prebiotics and Probiotics: Giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng (Sazawal và cộng sự, 2010).