Trẻ 5 tháng ăn dặm được chưa? Dấu hiệu & gợi ý thực đơn ăn dặm

Trẻ 5 tháng ăn dặm được chưa nhận được rất nhiều sự quan tâm của các mẹ. Bởi ăn dặm là một cột mốc phát triển vô cùng quan trọng, đánh dấu bước chuyển từ chế độ dinh dưỡng hoàn toàn bằng sữa sang làm quen với các loại thực phẩm đa dạng. Vì thế nhiều mẹ băn khoăn về thời điểm thích hợp để bắt đầu hành trình này cho con. Để biết 5 tháng cho bé ăn dặm được chưa, mời mẹ cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau.

1. Trẻ 5 tháng ăn dặm được chưa? Vì sao không nên cho trẻ ăn dặm trong giai đoạn này?

Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam, trẻ sơ sinh nên được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời. Vì vậy, câu trả lời cho thắc mắc bé 5 tháng ăn dặm được chưa là chưa nên, vì việc cho bé ăn dặm quá sớm có thể gây ra nhiều ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của trẻ. Dưới đây là những nguyên nhân chính mẹ cần nắm rõ.

1.1. Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện

Ở giai đoạn 5 tháng tuổi, hệ tiêu hóa của trẻ vẫn còn rất non nớt và chưa sản xuất đủ các enzyme cần thiết để tiêu hóa các loại thức ăn phức tạp ngoài sữa mẹ hoặc sữa công thức. Việc "ép" hệ tiêu hóa làm việc quá sức có thể dẫn đến các vấn đề như đầy hơi, khó tiêu, táo bón hoặc tiêu chảy. Điều này không chỉ gây khó chịu cho bé mà còn ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng.

1.2. Khả năng nhai và nuốt của trẻ chưa phát triển đủ

Điều khiến cho “Chưa” trở thành câu trả lời cho “Em bé 5 tháng tuổi ăn dặm được chưa?” là do khả năng nhai và nuốt của trẻ ở giai đoạn này chưa hoàn thiện.

Phản xạ tự nhiên đẩy lưỡi ra ngoài của trẻ sơ sinh vẫn còn mạnh ở thời điểm 5 tháng tuổi, khiến bé có xu hướng đẩy thức ăn ra khỏi miệng thay vì nuốt vào. Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa các cơ miệng, lưỡi và họng để nhai và nuốt thức ăn đặc vẫn chưa hoàn thiện.

1.3. Trẻ có thể bị suy dinh dưỡng do bỏ bú sớm

Sữa mẹ hoặc sữa công thức là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo và đầy đủ nhất cho trẻ dưới 6 tháng tuổi. Khi cho trẻ 5 tháng tuổi ăn dặm, con có thể cảm thấy no và giảm lượng sữa bú vào, trong khi thức ăn dặm ở giai đoạn đầu không thể cung cấp đủ dưỡng chất như sữa. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí não của trẻ.

>> Tìm hiểu: Trẻ 4 tháng uống bao nhiêu ml sữa là đủ?

1.4. Ảnh hưởng sức khỏe về lâu dài của bé

Việc cho em bé 5 tháng tuổi ăn dặm khi hệ miễn dịch và đường ruột chưa sẵn sàng có thể làm tăng nguy cơ dị ứng thực phẩm sau này. Hơn nữa, một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng ăn dặm quá sớm có thể liên quan đến nguy cơ béo phì và các bệnh mãn tính khác trong tương lai. Vì vậy, việc tuân thủ đúng thời điểm ăn dặm là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe lâu dài cho bé.

2. Vậy trẻ 5 tháng tuổi có thể ăn gì?

Sau khi đã nắm rõ câu trả lời trẻ 5 tháng ăn dặm được chưa, điều tiếp theo mà mẹ cần biết là chế độ dinh dưỡng phù hợp cho bé trong giai đoạn này.

Trẻ 5 tháng tuổi chỉ có thể bú sữa mẹ hoặc sữa công thức. Cần lưu ý, do đường tiêu hóa của trẻ còn khá non yếu nên nguồn sữa cung cấp cho bé phải đầy đủ năng lượng, vi chất và đặc biệt phải được tiêu hóa khỏe, hấp thu nhanh chóng và đạt hiệu quả miễn dịch tối ưu.

Dựa trên ưu việt của sữa mẹ, khi chọn sữa công thức mẹ nên ưu tiên sản phẩm có chứa các thành phần như Milk Lipid Complex (hỗn hợp chất béo tự nhiên), dưỡng chất quý HMO, lợi khuẩn Probiotics và chất xơ GOS. Những thành phần này không chỉ cung cấp năng lượng, hỗ trợ tiêu hóa, mà còn giúp bảo vệ bé theo cơ chế 3 “tầng” đề kháng:

• Ngăn chặn vi khuẩn, vi-rút gây bệnh xâm nhập vào đường ruột (1).
• Tăng cường lợi khuẩn, nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và củng cố hàng rào bảo vệ ruột (2).
• Ức chế và tiêu diệt vi khuẩn, vi-rút gây hại, giảm nguy cơ nhiễm trùng (3).

Khi có đường ruột khỏe mạnh, bụng bé sẽ thực hiện chức năng tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng tối ưu và giảm nguy cơ đầy hơi, chướng bụng. Đồng thời, với hơn 70% hệ miễn dịch nằm tại đường ruột, một hệ tiêu hóa khỏe mạnh sẽ giúp tăng cường đề kháng và miễn dịch tự nhiên, nhờ đó, bé yêu phát triển tối ưu về cả thể chất và trí não.

Bên cạnh những dưỡng chất phù hợp, mẹ cũng nên chọn sữa ít bị gia nhiệt để bảo toàn được nhiều nhất các đạm sữa tự nhiên, cho bé dễ dàng hấp thu và ít bị rối loạn tiêu hóa. Hương vị cũng nên ưu tiên chọn sữa có vị thanh nhạt tự nhiên để bé dễ dàng làm quen.

3. Làm sao để biết trẻ đã sẵn sàng ăn dặm?

Ngoài trẻ 5 tháng ăn dặm được chưa, làm sao để nhận biết trẻ đã sẵn sàng ăn dặm cũng khiến nhiều mẹ băn khoăn. Đến khi trẻ tròn 6 tháng (180 ngày tuổi), con có thể bắt đầu ăn dặm nếu đã có đủ các dấu hiệu sẵn sàng. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bé đã sẵn sàng cho hành trình ăn dặm của mình:

• Có sự phối hợp giữa mắt - tay - miệng: Bé biết nhìn thức ăn, đưa tay lấy và cho vào miệng một cách chính xác.
• Thể hiện sự hứng thú với thức ăn: Bé tỏ ra tò mò, nhìn chăm chú khi thấy người lớn ăn và có thể cố gắng với lấy thức ăn.
• Mở miệng khi đưa thìa đến gần: Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy bé đã sẵn sàng tiếp nhận thức ăn từ thìa.
• Phản xạ đẩy lưỡi giảm dần: Bé không còn dùng lưỡi đẩy mọi vật ra khỏi miệng, thay vào đó đã biết dùng lưỡi để di chuyển thức ăn vào trong và nuốt.
• Bé có thể giữ vững đầu cổ: Bé có khả năng tự kiểm soát đầu và cổ một cách vững vàng.
• Có thể ngồi vững khi có hỗ trợ: Bé có thể tự ngồi thẳng lưng trong ghế ăn dặm hoặc khi có người lớn đỡ.

>> Bật mí: Trẻ 4 tháng đã ăn dặm được chưa và điều cần lưu ý

4. Gợi ý lịch ăn dặm cơ bản khi bé đã sẵn sàng ăn dặm

Khi bé đã đủ 6 tháng tuổi và có các dấu hiệu sẵn sàng, mẹ có thể bắt đầu cho bé ăn dặm 1 bữa/ngày. Dưới đây là lịch sinh hoạt và ăn dặm gợi ý cho bé trong tuần đầu tiên:

Lưu ý: Lịch trình trên chỉ mang tính tham khảo, mẹ nên điều chỉnh linh hoạt theo nhu cầu và tín hiệu của bé.

5. Một số lưu ý khi cho trẻ ăn dặm

Để hành trình ăn dặm của bé diễn ra suôn sẻ và an toàn, mẹ cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng và kiên nhẫn sẽ giúp bé hình thành thói quen ăn uống lành mạnh ngay từ những năm tháng đầu đời.

• Nguyên tắc "từ ít đến nhiều": Bắt đầu chỉ với 1-2 muỗng cà phê thức ăn và tăng dần lượng ăn theo nhu cầu của bé. Đừng ép bé ăn khi bé không muốn.
• Nguyên tắc "từ lỏng đến đặc": Bắt đầu với thức ăn được xay nhuyễn, rây mịn và loãng, sau đó tăng dần độ đặc khi khả năng nhai nuốt của bé tốt hơn.
• Nguyên tắc "từ một loại đến nhiều loại": Giới thiệu từng loại thực phẩm một. Cho bé ăn thử một loại thực phẩm mới trong 3-5 ngày liên tục để theo dõi phản ứng dị ứng trước khi chuyển sang loại khác.
• Không nêm gia vị: Tuyệt đối không thêm muối, đường hay bất kỳ gia vị nào vào đồ ăn của trẻ dưới 1 tuổi vì thận của bé chưa phát triển hoàn thiện để xử lý.
• Đảm bảo dinh dưỡng cân bằng: Bữa ăn dặm cần có đủ 4 nhóm chất: tinh bột (gạo, khoai), đạm (thịt, cá, trứng), chất béo (dầu ăn, bơ), vitamin và khoáng chất (rau củ, trái cây).
• Duy trì sữa là nguồn dinh dưỡng chính: Trong năm đầu tiên, sữa mẹ hoặc sữa công thức vẫn là nguồn dinh dưỡng quan trọng nhất, ăn dặm chỉ là bữa ăn bổ sung.

>> Tham khảo:

• Những lưu ý khi cho trẻ ăn dặm
• Cách tập cho bé ăn thô chuẩn

Hy vọng bài viết đã cung cấp thông tin hữu ích để giải đáp thắc mắc trẻ 5 tháng ăn dặm được chưa của các bậc phụ huynh. Thời điểm vàng để bắt đầu ăn dặm là khi trẻ tròn 6 tháng và có đầy đủ các dấu hiệu sẵn sàng. Việc kiên nhẫn chờ đợi đúng thời điểm và tuân thủ các nguyên tắc ăn dặm khoa học sẽ là nền tảng vững chắc cho sự phát triển khỏe mạnh của bé.

Tài liệu tham khảo:

(1) HMO (2’FL): Giúp hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn có hại (Lewis và cộng sự, 2015); (Reverri và cộng sự, 2018).

(2) GOS & HMO (2’FL) : Giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và hàng rào thành ruột (Ben và cộng sự 2008), (Lindner và cộng sự, 2023).

(3) Prebiotics and Probiotics: Giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng (Sazawal và cộng sự, 2010).