Hướng dẫn vỗ ợ hơi cho trẻ sơ sinh đúng cách sau khi bú

1. Vì sao trẻ thường bị đầy hơi sau khi bú?

Trẻ bị đầy hơi sau khi bú có thể do hệ tiêu hoá của con chưa hoàn thiện, bú sai tư thế hoặc do các nguyên nhân khác. Cụ thể:

Hệ tiêu hoá của bé chưa hoàn thiện

Trẻ dễ nuốt nhiều không khí trong quá trình bú. Tuy nhiên vì hệ tiêu hóa của trẻ chưa đủ khả năng xử lý lượng khí này nên dẫn đến tình trạng đầy hơi, chướng bụng.

Trẻ bú sai tư thế

Bú sai tư thế (đầu bé quá thấp hoặc không ngậm khít núm vú) làm trẻ nuốt phải nhiều khí hơn. Lượng khí này tồn đọng trong đường tiêu hóa này dễ khiến con bị đầy bụng, khó tiêu, dễ nôn trớ và trào ngược.

Nguyên nhân khác

Nếu mẹ cho con bú ăn những thực phẩm dễ gây đầy hơi (đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn, các loại đậu,...), trẻ cũng dễ bị chướng bụng. Một số trường hợp trẻ uống sữa công thức không tiêu hóa được đạm sữa quá lớn gây khó tiêu, dẫn đến tình trạng đầy hơi.

>> Giải đáp thắc mắc:

• Tại sao trẻ sơ sinh uống sữa công thức bị táo bón?
• Dấu hiệu trẻ không hợp sữa công thức và giải pháp cho mẹ

2. Vỗ ợ hơi cho bé sơ sinh có tác dụng gì?

Vỗ ợ trẻ sơ sinh là một bước quan trọng sau mỗi cữ bú mang lại nhiều lợi ích cho con như: giảm nguy cơ đầy bụng, hạn chế tình trạng nôn ọc và giúp bé ngủ ngon hơn. Chi tiết như sau:

• Giảm nguy cơ đầy bụng, chướng bụng: Vỗ ợ hơi trẻ sơ sinh giúp đẩy lượng khí con nuốt vào khi bú ra ngoài, hạn chế tình trạng đầy hơi.
• Hạn chế nôn trớ, ọc sữa: Khi được vỗ ợ đúng cách, bé sẽ không bị đầy bụng, nhờ đó ít nôn trớ và ọc sữa sau khi bú.
• Giúp bé ngủ ngon và sâu giấc hơn: Trẻ được vỗ ợ đúng cách sẽ tiêu hóa sữa tốt hơn, không bị chướng bụng nên ngủ ngon và sâu giấc.

3. Vỗ ợ hơi cho trẻ sơ sinh khi nào?

Mẹ nên áp dụng cách vỗ ợ hơi cho trẻ mới sinh sau khi con ngưng bú, có dấu hiệu buồn ngủ khi đang bú, giữa các lần cho bé bú,... Điều này sẽ giúp con cảm thấy thoải mái hơn:

Khi trẻ ngừng bú

Nếu trẻ đang bú mà bỗng dưng dừng lại, quấy khóc hoặc tỏ ra khó chịu, rất có thể là do con đã nuốt quá nhiều không khí và bị đầy hơi. Lúc này, mẹ nên vỗ ợ để giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn. Nếu trẻ bú mẹ 2 bên, mẹ nên vỗ ợ hơi xen kẽ giữa các bên và sau khi bú.

Bé buồn ngủ khi bú

Trường hợp trẻ ngủ gật khi đang bú, mẹ cũng nên vỗ ợ hơi để đánh thức và giúp con bú được nhiều sữa hơn.

Khi mẹ cho bé chuyển vú

Khi mẹ cho trẻ chuyển vú cũng là thời điểm thích hợp để vỗ ợ hơi cho bé sơ sinh. Vì sau khi bú xong một bên vú, bé có thể nuốt phải quá nhiều không khí, dễ dẫn đến tình trạng đầy bụng, khó chịu.

Giữa các lần cho bé bú

Trong khoảng nghỉ giữa các cữ bú, mẹ có thể vỗ ợ hơi cho trẻ để tránh bị đầy hơi. Nếu con có biểu hiện khó chịu như trằn trọc, khó ngủ hoặc quấy khóc, việc vỗ ợ cũng là cách đơn giản giúp trẻ cảm thấy nhẹ bụng và dễ ngủ hơn.

>> Tham khảo: Cách chăm sóc trẻ sơ sinh từ 0 đến 6 tháng tuổi

4. Hướng dẫn các cách vỗ ợ hơi cho trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi và lớn hơn

Có rất nhiều cách vỗ ợ cho bé sơ sinh, bao gồm các tư thế: bế trẻ ngồi dậy và giữ con ngồi trên đùi, mẹ cho trẻ nằm trên đùi, bế con đi bộ,... Sau đây là hướng dẫn chi tiết các thực hiện từng tư thế mà mẹ có thể tham khảo.

4.1. Tư thế 1: Bế trẻ ngồi dậy và giữ con ngồi trên đùi

Với tư thế vỗ ợ hơi cho trẻ sơ sinh này, mẹ hãy đặt con ngồi lên đùi giữ cho cơ thể trẻ hơi ngả về phía trước. Sau đó, mẹ dùng một tay đỡ phần cằm trẻ (lưu ý không tác động lực mạnh vào phần cổ của con). Tay còn lại mẹ nhẹ nhàng xoa và vỗ nhẹ lên lưng bé theo chiều từ dưới lên trên để giúp con ợ hơi nhanh hơn.

4.2. Tư thế 2: Mẹ ngồi thẳng lưng và ôm con vào ngực

Cách vỗ ợ hơi cho bé cơ bản nhất là tư thế ôm con vào ngực. Mẹ chỉ cần ôm con theo phương thẳng đứng, để cằm con đặt thoải mái lên vai mẹ. Mẹ dùng một tay nâng đỡ phần đầu và cổ con. Đồng thời, mẹ chụm tay còn lại nhẹ nhàng xoa và vỗ nhẹ vào lưng theo thứ tự từ dưới lên. Trong lúc thực hiện mẹ nên đi bộ quanh phòng để có hiệu quả tốt hơn.

4.3. Tư thế 3: Mẹ cho trẻ nằm trên đùi

Để thực hiện cách vỗ ợ hơi này cho trẻ sơ sinh, mẹ cần đặt con nằm sấp trên đùi mình. Tiếp đến, mẹ dùng một bàn tay để nâng đỡ phần cằm và ngực trẻ. Đồng thời, tay còn lại mẹ vừa xoa vừa vỗ nhẹ nhàng lên lưng con. Với cách này mẹ cần lưu ý là đỡ con nhẹ nhàng, tránh tạo áp lực lên vùng cổ trẻ nhé!

4.4. Tư thế 4: Bế con đi bộ

Đây là tư thế vỗ ợ phù hợp với những trẻ đã cứng cáp hơn, có thể giữ cổ thẳng. Để thực hiện, mẹ bế trẻ lên sao cho mặt con hướng ra ngoài, dùng một tay đỡ dưới mông và tay còn lại vòng nhẹ quang bụng con. Sau đó, mẹ đứng dậy và đi lại chậm rãi. Lực từ tay mẹ kết hợp với chuyển động nhẹ nhàng sẽ giúp dạ dày bé dễ dàng đẩy hơi ra ngoài.

>> Xem ngay: Cách bế bé sơ sinh theo từng tháng an toàn

4.5. Tư thế 5: Cách vỗ ợ hơi khi bé ngủ

Cách vỗ ợ hơi cho trẻ sơ sinh khi ngủ phù hợp với mẹ thích cho con bú khi nằm. Tư thế này giúp trẻ tiếp tục ngủ ngon mà không cần phải bế dậy hay đặt ở tư thế thẳng đứng. Mẹ chỉ cần nhẹ nhàng đặt phần bụng của bé xuống ngang hông hoặc bụng của mình, sao cho đầu bé vẫn cao hơn thân người. Sau đó, mẹ chụm bàn tay lại và nhẹ nhàng vỗ lưng trẻ (đặc biệt là phần giữa 2 bả vai) hoặc xoa theo chuyển động tròn hướng lên.

>> Tham khảo thêm: Hướng dẫn massage cho trẻ sơ sinh dễ ngủ, tiêu hóa tốt

5. Làm sao để biết cách vỗ ợ hơi cho bé sơ sinh thành công?

Sau khi vỗ ợ hơi, mẹ có thể nhận biết một số dấu hiệu cho thấy trẻ đã ợ hơi ra ngoài thành công như:

• Trẻ phát ra tiếng ợ rõ ràng.
• Trẻ ngừng khóc vì thấy bụng dễ chịu hơn.
• Trẻ hào hứng bú tiếp.
• Trẻ có thể trớ ra một ít sữa khi ợ nhưng đây là hiện tượng bình thường, mẹ không cần phải lo lắng.

6. Nên làm gì khi vỗ ợ hơi nhưng bé không ợ?

Nếu sau khi vỗ ợ hơi mà bé vẫn không ợ, mẹ nên massage bụng hoặc hỗ trợ bé thực hiện động tác đạp xe. Chi tiết như sau:

6.1. Massage bụng cho bé

Mẹ dùng tay xoa nhẹ vùng bụng của trẻ theo chiều kim đồng hồ. Động tác này giúp kích thích nhu động ruột, hỗ trợ đẩy khí trong dạ dày ra ngoài một cách tự nhiên. Ngoài ra, massage còn giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn nếu đang bị đầy bụng.

>> Mách bạn: Hướng dẫn massage bụng cho trẻ sơ sinh bị táo bón hiệu quả

6.2. Hỗ trợ bé thực hiện động tác đạp xe

Nếu áp dụng cách vỗ ợ hơi trẻ sơ sinh và massage nhưng không hiệu quả, mẹ có thể hỗ trợ bé thực hiện động tác đạp xe. Để thực hiện, mẹ đặt trẻ nằm ngửa trên giường, sau đó nhẹ nhàng cầm 2 chân con và di chuyển theo kiểu đạp xe đạp. Động tác này giúp không khí tồn đọng trong bụng dễ dàng thoát ra ngoài, đồng thời hỗ trợ trẻ tiêu hóa tốt hơn.

7. Khi nào không cần vỗ ợ hơi cho bé?

Từ 6 tháng tuổi, mẹ không cần vỗ ợ hơi cho trẻ. Vì lúc này, hệ tiêu hóa của trẻ đã phát triển hoàn thiện, cơ chế tự đẩy hơi dư thừa ra ngoài cũng hoạt động hiệu quả hơn. Đồng thời, trẻ trở nên cứng cáp hơn, bắt đầu tập ngồi giúp cơ thể đẩy khí ra ngoài dễ dàng hơn mà không cần sự hỗ trợ từ bố mẹ.

8. Khi nào cần đưa bé đến gặp bác sĩ?

Hầu hết các trường hợp đầy hơi, chướng bụng ở trẻ sơ sinh không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, bố mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ nếu thấy con có các dấu hiệu bất thường như:

• Trẻ bị tiêu chảy hoặc táo bón không rõ nguyên nhân.
• Phân của trẻ lẫn máu hoặc có màu lạ
• Trẻ quấy khóc nhiều, bỏ bú, ngủ không ngon.
• Trẻ bị sốt.

>> Có thể bạn quan tâm: Cách nhận biết và chăm sóc trẻ sơ sinh bị sốt

9. Những lưu ý khi vỗ ợ hơi cho trẻ

Khi vỗ ợ hơi cho trẻ sơ sinh, mẹ cần lưu ý:

• Chuẩn bị 1 chiếc khăn sữa để lau nếu bé ọc sữa khi ợ.
• Thực hiện vỗ ợ hơi nhẹ nhàng, tránh dùng nhiều lực có thể khiến con sợ hãi và ảnh hưởng đến phổi của trẻ.
• Chọn tư thế vỗ ợ hơi phù hợp, giúp mẹ thao tác dễ dàng, đảm bảo phần đầu và cổ của bé được nâng đỡ chắc chắn và an toàn.
• Duy trì thói quen vỗ ợ hơi cho trẻ cả ban ngày và ban đêm để con không bị đầy hơi, khó chịu.

10. Cách hạn chế bé bị đầy hơi khi bú

Như đã đề cập ở trên, đầy hơi liên quan đến việc hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh vẫn còn non nớt, dễ gặp rối loạn tiêu hóa do các tác nhân bên ngoài như tư thế bú, nguồn sữa không phù hợp,... Để khắc phục tình trạng này, mẹ nên chú trọng chăm sóc đường ruột cho con. Một đường ruột khỏe mạnh cần đáp ứng các tiêu chí: Tiêu hóa và hấp thu tốt, không rối loạn tiêu hóa, hệ vi sinh cân bằng, cơ thể phát triển khỏe mạnh và miễn dịch vững vàng. Những yếu tố này chỉ được đảm bảo khi trẻ có chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Theo đó, mẹ nên ưu tiên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn ít nhất trong 6 tháng đầu đời. Bởi sữa mẹ dễ tiêu hóa, phù hợp với đường ruột còn non nớt của trẻ.

Trường hợp trẻ uống sữa công thức, để giúp con có ‘chiếc bụng khỏe’, từ những năm đầu đời mẹ nên ưu tiên sản phẩm sữa có chứa các dưỡng chất: Milk Lipid Complex (hỗn hợp chất béo tự nhiên) kết hợp cùng GOS, HMO và Probiotics. Những dưỡng chất này không chỉ cung cấp năng lượng và hỗ trợ tiêu hóa, mà còn giúp xây dựng hệ miễn dịch khỏe mạnh, bảo vệ bé nhờ cơ chế 3 “tầng” đề kháng:

• Ngăn chặn vi khuẩn, vi-rút gây bệnh xâm nhập vào đường ruột (1).
• Tăng cường lợi khuẩn, nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và củng cố hàng rào bảo vệ ruột (2).
• Ức chế và tiêu diệt vi khuẩn, vi-rút gây hại, giảm nguy cơ nhiễm trùng (3).

Khi hệ tiêu hóa khỏe mạnh, bé sẽ hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, hạn chế tình trạng đầy hơi cũng như các rối loạn tiêu hóa khác. Hơn nữa, sức đề kháng của trẻ cũng được tăng cường tự nhiên (vì hơn 70% hệ miễn dịch nằm ở đường ruột). Nhờ đó, bé yêu có một nền tảng khỏe mạnh để phát triển toàn diện cả thể chất lẫn trí não.

Bên cạnh đó, sản phẩm nên có đạm mềm nhỏ, tự nhiên giúp trẻ hạn chế rối loạn tiêu hóa, dễ tiêu và dễ hấp thu các dưỡng chất. Cùng hương vị sữa thanh nhạt giúp con dễ dàng làm quen hơn.

11. Những câu hỏi thường gặp khi vỗ ợ hơi cho bé

Về cách vỗ ợ hơi cho bé, một số mẹ còn có các thắc mắc chưa được làm rõ. Sau đây là lời giải đáp, mời mẹ cùng khám phá nhé:

11.1. Vì sao bé vẫn bị nôn trớ dù đã vỗ ợ hơi đúng cách?

Nếu mẹ đã thực hiện đúng tư thế vỗ ợ hơi cho trẻ sơ sinh, nhưng con vẫn có dấu hiệu nôn trớ thì rất có thể bé đang mắc phải một số bệnh nội, ngoại khoa như bệnh về đường tiêu hóa, viêm màng não mủ, xuất huyết não, co thắt môn vị… Do đó, nếu con nôn trớ nhiều, liên tiếp thì bố mẹ cần đưa trẻ đến phòng khám ngay nhé!

>> Xem thêm: Nôn trớ ở trẻ sơ sinh: Mẹ cần xử lý thế nào cho đúng?

11.2. Không vỗ ợ hơi cho bé có sao không?

Nếu không được vỗ ợ hơi, trẻ dễ bị đầy bụng, khó chịu, quấy khóc, thậm chí bú ít và ngủ không sâu giấc. Vì thế, việc vỗ ợ hơi đúng cách rất cần thiết giúp trẻ cảm thấy thoải mái, từ đó bú ngoan và ngủ ngon hơn.

11.3. Bú xong bao lâu thì vỗ ợ hơi?

Ngay sau khi trẻ bú xong thì mẹ đã có thể vỗ ợ hơi cho con. Việc vỗ ợ hơi thực hiện sớm sẽ giúp bé nhanh đẩy khí ra ngoài, tránh bị đầy hơi và ọc sữa.

>> Tìm hiểu: Trẻ bị ọc sữa có cho nên bú lại và gợi ý cách xử trí cho mẹ

11.4. Có nên vỗ ợ hơi khi trẻ đang ngủ?

Nếu bé ngủ gật trong lúc bú hoặc sau khi bú, mẹ vẫn nên vỗ ợ hơi cho con. Vậy bé bú nằm có cần vỗ ợ hơi không? Câu trả lời là cần vì dù bú trong tư thế ngồi hay nằm thì trẻ vẫn có thể nuốt khí vào bụng.

11.5. Bé bú mẹ có cần vỗ ợ hơi không?

Trẻ bú mẹ vẫn cần được vỗ ợ hơi. Vì hệ tiêu hóa của trẻ dưới 6 tháng tuổi vẫn còn non yếu, chưa có khả năng tự đẩy hơi ra ngoài. Do đó mẹ hãy áp dụng những cách vỗ ợ cho trẻ sơ sinh để hỗ trợ con đẩy bớt khí ra khỏi hệ tiêu hóa nhé.

Hy vọng những thông tin trên đây đã giúp các bậc phụ huynh nắm rõ cách vỗ ợ hơi cho trẻ sơ sinh đúng nhất. Tuy đây là tình trạng thường gặp, nhưng bố mẹ cũng không nên chủ quan mà hãy thường xuyên theo dõi bé để kịp thời hỗ trợ con khi cần nhé!

Tài liệu tham khảo:

(1) HMO (2’FL): Giúp hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn có hại (Lewis và cộng sự, 2015); (Reverri và cộng sự, 2018).

(2) GOS & HMO (2’FL) : Giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và hàng rào thành ruột (Ben và cộng sự 2008), (Lindner và cộng sự, 2023).

(3) Prebiotics and Probiotics: Giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng (Sazawal và cộng sự, 2010).