Trẻ sơ sinh bị táo bón: Triệu chứng, nguyên nhân & giải pháp

1. Táo bón ở trẻ sơ sinh là tình trạng gì?

Đây là là tình trạng trẻ gặp khó khăn khi đi ngoài hoặc đi tiêu không thường xuyên như bình thường. Tuy nhiên, mẹ cần lưu ý nếu trẻ 3 - 7 ngày đi ngoài một lần nhưng phân mềm xốp và con không có biểu hiện khó chịu thì chưa phải là táo bón. Trường hợp trẻ đi tiêu mỗi 1 - 2 ngày nhưng phân keo dính, cứng, trẻ phải rặn khó khăn thì đây là dấu hiệu táo bón.

2. Nguyên nhân trẻ sơ sinh bị táo bón

Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị bón không đi ngoài được. Phần lớn trong đó chủ yếu là do:

2.1. Chế độ ăn uống của mẹ

Sữa mẹ là tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Trong sữa của mẹ bao gồm đầy đủ tất cả dưỡng chất quan trọng, cần thiết đối với quá trình phát triển của con và đặc biệt là rất dễ tiêu hóa nên trẻ bú mẹ ít khi nào bị táo bón. Tuy nhiên, nếu chế độ ăn của mẹ không hợp lý, ăn nhiều đồ cay nóng, khó tiêu, ít chất xơ hoặc ít uống nước thì sẽ làm giảm chất lượng sữa và đây chính là nguyên nhân khiến em bé sơ sinh bị táo bón dù vẫn bú mẹ đầy đủ.

2.2. Dùng sữa công thức không phù hợp

Trong trường hợp mẹ không đủ sữa nuôi con, có thể sử dụng sữa công thức như là giải pháp thay thế để cung cấp dinh dưỡng cho bé. Thế nhưng, tại sao trẻ uống sữa công thức bị táo bón? 

Nếu sữa công thức chứa các thành phần khó tiêu, chẳng hạn như phân tử đạm sữa lớn, xử lý nhiệt nhiều lần trở nên biến tính hoặc sữa bị vón cục,… sẽ làm cho trẻ bị táo bón. Bên cạnh đó, việc pha sữa công thức không đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất, ví dụ như pha sữa quá đặc cũng là nguyên nhân khiến trẻ bị táo bón.

2.3. Trẻ bú không đủ lượng sữa

Để lý giải rõ hơn cho băn khoăn vì sao trẻ sơ sinh bị táo bón thì không thể bỏ qua nguyên nhân con bú ít, lười bú. Bởi khi không nạp đủ lượng sữa, ngoài việc thiếu hụt dưỡng chất, trẻ còn bị thiếu nước. Cơ thể thiếu nước sẽ hấp thụ chất lỏng ở bất kỳ đâu trong cơ thể, thậm chí là phân và điều này làm cho phân thêm khô cứng.

2.4. Trẻ bị táo bón không đi ngoài được do bệnh lý

Bên cạnh những nguyên nhân táo bón sinh lý ở trẻ sơ sinh kể trên, đôi khi, táo bón ở trẻ còn có thể là do một số bệnh lý. Điển hình như tổn thương thực thể ở hệ tiêu hóa hoặc mắc phải dị tật bẩm sinh, bao gồm đại tràng phình to (bệnh Hirschsprung), bệnh suy giáp trạng (bệnh Myxoedeme), đều có nguy cơ gây ra tình trạng trẻ sơ sinh bị táo bón.

2.5. Nếp sinh hoạt hoặc môi trường sống của bé bị thay đổi

Thường thì bé sơ sinh bị bón trong các giai đoạn chuyển đổi quan trọng, như khi bắt đầu uống sữa công thức thay vì bú mẹ hoàn toàn, tập ăn dặm hoặc chuyển từ thức ăn nhuyễn sang dạng thô hơn. Lúc này, hệ tiêu hóa của bé chưa kịp thích nghi với sự thay đổi, khiến nhu động ruột hoạt động kém hiệu quả và dẫn đến táo bón. Bên cạnh đó, chế độ dinh dưỡng không cân bằng (như thiếu chất xơ, chất lỏng,...) cũng là nguyên nhân khiến con đi ngoài khó khăn.

3. Những triệu chứng táo bón ở trẻ sơ sinh

Mẹ có thể nhận biết tình trạng trẻ sơ sinh bị bón qua các triệu chứng sau đây:

3.1. Bé giảm tần suất đi ngoài

Trẻ sơ sinh bú mẹ thường đi ngoài khoảng 3 lần mỗi ngày, trong khi bé uống sữa công thức có thể đi 4 lần/ngày. Nếu trẻ bị táo bón thì tần suất đi ngoài sẽ giảm đáng kể so với bình thường - có thể chỉ 1-2 ngày hoặc vài ngày mới đi tiêu 1 lần.

>> Tham khảo: Trẻ sơ sinh đi ngoài bao nhiêu lần 1 ngày là bình thường?

3.2. Bé căng thẳng khi đi tiêu

Khi đi vệ sinh, trẻ sơ sinh rặn đỏ mặt khi đi ị, gồng mình, dùng nhiều sức để rặn phân ra ngoài, mặt nhăn nhó là một trong những dấu hiệu trẻ sơ sinh bị táo bón.

3.3. Trẻ bị chướng bụng và đầy hơi

Khi trẻ sơ sinh táo bón, hệ tiêu hóa của trẻ cũng bị ảnh hưởng, có thể gây chướng bụng, đầy hơi, đặc biệt xì hơi nặng mùi hơn nhiều so với bình thường. Đây cũng là triệu chứng táo bón ở trẻ sơ sinh rất dễ nhận thấy mà ba mẹ nên lưu ý.

3.4. Hình thái của phân

Một biểu hiện táo bón ở trẻ sơ sinh mà mẹ cần chú ý là sự thay đổi về hình thái và mùi của phân. Khi trẻ bị táo bón, phân thường rất cứng, rời rạc thành từng viên giống như phân thỏ hoặc phân dê. Ngoài ra, màu sắc của phân trẻ sơ sinh bị táo bón sẫm đen hoặc xám, phân khô rắn, xuất hiện vết nứt trên bề mặt do không có độ ẩm.

Mùi phân trở nên nặng hơn theo mức độ do tích tụ lâu ngày trong đường ruột và nếu nhận thấy bé đi ngoài có kèm lẫn máu trong phân, điều này chứng tỏ hậu môn của con bị tổn thương do táo bón. Có thể thấy, hình dạng phân khô cứng và có màu bất thường cũng là dấu hiệu táo bón ở trẻ sơ sinh điển hình.

3.5. Trẻ bỏ bú, khó chịu

Một cách nhận biết trẻ sơ sinh bị táo bón nữa đó là bé khó chịu, có biểu hiện biếng ăn, mệt mỏi, có thể bỏ bú và thường xuyên quấy khóc. Điều này khiến trẻ bị thiếu hụt dưỡng chất, nhẹ cân và kém phát triển.

4. Trẻ sơ sinh bị bón có sao không?

Nhiều mẹ lo lắng không biết trẻ sơ sinh bị táo bón có sao không. Thực tế, khi phân bị ứ đọng lâu ngày trong ruột, một số chất độc trong phân có thể thẩm thấu ngược vào cơ thể và gây hại cho trẻ. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng táo bón kéo dài có thể gây ra các biến chứng đáng lo ngại như tắc nghẽn đường ruột, bệnh trĩ, phình đại tràng. Vì thế, ngay khi phát hiện trẻ có triệu chứng táo bón, bố mẹ nên tìm cách khắc phục hiệu quả để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe và quá trình phát triển của con.

5. Gợi ý cách trị táo bón cho trẻ sơ sinh

Nếu nhận thấy con đang có những biểu hiện táo bón, bố mẹ có thể áp dụng một số cách chữa táo bón cho trẻ sơ sinh tại nhà sau:

5.1. Massage bụng cho bé

Nên làm gì khi trẻ sơ sinh bị táo bón? Đó là mẹ hãy thử massage bụng cho con. Đây là cách hỗ trợ giảm các triệu chứng khó chịu mà không cần dùng thuốc.

Cách xoa bụng cho trẻ bị táo bón như sau: Mẹ chỉ cần chụm 3 ngón tay giữa, đặt lên vùng bụng xung quanh rốn và xoa nhẹ theo chuyển động tròn quanh rốn khoảng 3 phút. Động tác massage này sẽ giảm tình trạng đầy bụng, giúp trẻ dễ chịu hơn.

5.2. Cho trẻ tắm bằng nước ấm

Nếu bé sơ sinh táo bón, các mẹ có thể thử cho con tắm nước ấm. Nhiệt độ của nước sẽ giúp thư giãn các cơ hậu môn và trẻ đi tiêu dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, mẹ cũng có thể ngâm hậu môn của trẻ với nước ấm khoảng 5 – 10 phút, thực hiện 1 – 2 lần/ngày để giúp kích thích cơ vòng hậu môn.

5.3. Thay đổi chế độ dinh dưỡng của mẹ

Một trong những cách trị táo bón cho trẻ sơ sinh bú sữa mẹ là điều chỉnh chế độ ăn uống của mẹ. Để trẻ đi ngoài dễ dàng hơn, mẹ nên uống nhiều nước và tăng cường các loại thực phẩm nhiều chất xơ, chất khoáng và vitamin như các loại rau xanh, củ quả, trái cây tươi,...

Ngoài ra, mẹ nên ăn thêm sữa chua mỗi ngày để bổ sung lợi khuẩn hỗ trợ tiêu hóa cho bé thông qua nguồn sữa mẹ. Ngoài ra, mẹ nên hạn chế ăn các món cay nóng, nhiều dầu mỡ, thức ăn có cồn,... để tránh tạo nguồn sữa kém chất lượng khiến tình trạng táo bón trở nên nghiêm trọng hơn.

>> Tham khảo: Trẻ sơ sinh bị táo bón mẹ nên ăn gì, kiêng gì để con dễ đi tiêu?

5.4. Đổi sữa dễ tiêu hóa cho bé

Trong nhiều trường hợp, trẻ sơ sinh bị táo bón do uống sữa công thức không phù hợp với hệ tiêu hóa còn non nớt của con. Lúc này, mẹ nên cân nhắc đổi sang loại sữa có đạm mềm nhỏ, tự nhiên giúp trẻ dễ tiêu hóa và hấp thu. Đồng thời, mẹ nên ưu tiên sản phẩm có hệ dưỡng chất BioPro+ (gồm Probiotics, HMO và GOS) giúp trẻ tăng đề kháng đường ruột. Nhờ đó, con sẽ có “chiếc bụng nhỏ” khỏe hơn, hạn chế bị táo bón và các vấn đề về tiêu hóa khác.

5.5. Tích cực cho bé bú sữa

Một cách giúp trẻ sơ sinh hết táo bón đơn giản mà mẹ có thể áp dụng là tích cực cho con bú sữa. Vì sữa cung cấp chất lỏng giúp làm mềm phân, hỗ trợ quá trình tiêu hóa diễn ra suôn sẻ hơn. Ngoài ra, việc cho bé bú thường xuyên cũng kích thích nhu động ruột hoạt động đều đặn, từ đó giảm nguy cơ táo bón và giúp bé đi tiêu thuận lợi hơn.

5.6. Tạo thói quen cho bé đi tiêu đúng giờ

Để tránh tình trạng trẻ sơ sinh bị táo bón, bố mẹ hãy tập thói quen cho bé đi tiêu đúng giờ. Bằng cách đi vào một giờ nhất định mỗi ngày, cụ thể là sau bữa ăn - khi nhu động ruột tăng cường hoạt động, có thể giúp bé đi ngoài dễ hơn, từ đó khắc phục táo bón hiệu quả.

Phụ huynh có thể kết hợp sử dụng tiếng “xi” nhằm giúp trẻ hiểu rằng, mỗi lần bố mẹ nói ra tiếng “xi”, tức là thời điểm chuẩn bị đại tiện.

5.7. Hỗ trợ bé vận động

Bé bị táo bón phải làm sao? Vận động là cách cải thiện và phòng ngừa táo bón ở trẻ sơ sinh hiệu quả vì có tác dụng kích thích nhu động ruột. Bên cạnh đó, kích thích trẻ vận động thường xuyên còn giúp trẻ ngủ ngon, ngăn ngừa béo phì, bú giỏi…

Mẹ có thể kích thích con yêu vận động bằng bài tập đạp xe sau:

• Mẹ đặt bé nằm xuống giường.
• Nâng hai chân của bé lên di chuyển theo vòng tròn giống như đang đạp xe.
• Nên cho bé thực hiện bài tập này mỗi ngày, mỗi lần khoảng 5-10 phút.

6. Khi nào nên đưa trẻ sơ sinh bị táo bón đến bác sĩ?

Trẻ bị táo bón nặng phải làm sao? Nếu đã áp dụng các cách cải thiện tình trạng táo bón cho trẻ sơ sinh, nhưng triệu chứng không có dấu hiệu thuyên giảm, thậm chí kéo dài hơn một tuần, kèm theo dấu hiệu bất thường như nôn mửa, sốt cao, đi ngoài ra máu, sụt cân đột ngột thì lúc này, bố mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa ngay lập tức. Không nên xem nhẹ, trì hoãn vì táo bón kéo dài có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của trẻ về sau.

7. Cách phòng ngừa trẻ sơ sinh táo bón

Sau đây là một số giải pháp ngăn ngừa tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh:

• Ưu tiên cho trẻ uống sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời vì đây là nguồn dinh dưỡng tốt nhất, giúp trẻ dễ dàng tiêu hóa. Trường hợp trẻ dùng sữa công thức thì nên chọn sản phẩm chứa đạm mềm nhỏ sẽ giúp trẻ dễ tiêu hóa và hạn chế nguy cơ táo bón. Đồng thời, sữa chứa hợp chất BioPro+ (gồm Probiotics, HMO và GOS) còn hỗ trợ tăng cường đề kháng đường ruột cho con. Nhờ đó hỗ trợ trẻ giảm các rối loạn tiêu hóa thường gặp, đi phân đều đẹp và phát triển khỏe mạnh từ bên trong.
• Cho trẻ tắm nước ấm giúp kích thích nhu động ruột hoạt động thuận lợi, từ đó hạn chế nguy cơ táo bón.

8. Câu hỏi thường gặp

Một số băn khoăn về tình trạng trẻ sơ sinh bị táo bón được giải đáp như sau:

8.1. Trẻ sơ sinh bị táo bón uống thuốc gì?

Mẹ lưu ý không nên cho trẻ dùng thuốc khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ để tránh những tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của con.

8.2. Nếu chỉ bú mẹ thì trẻ sơ sinh có bị táo bón không?

Hiếm khi xảy ra, vì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất, chứa thành phần nhuận tràng tự nhiên hỗ trợ trẻ tiêu hóa dễ dàng hơn.

8.3. Có nên áp dụng mẹo trị táo bón cho trẻ sơ sinh theo dân gian không?

Mẹ không nên áp dụng những mẹo dân gian trị táo bón cho trẻ khi chưa có kiểm chứng khoa học để đảm bảo an toàn cho con.

Nhìn chung, khi trẻ sơ sinh bị táo bón, bố mẹ có thể áp dụng các cách khắc phục được gợi ý trên đây để giúp việc đi ngoài không còn là nỗi ám ảnh với bé. Tuy nhiên, nếu tình trạng táo bón tái phát liên tục và kéo dài, bố mẹ nên đưa trẻ thăm khám bác sĩ chuyên khoa để có giải pháp điều trị hiệu quả.

Chúc bé yêu của bé có hành trình ăn ngoan - ngủ ngon - đi ngoài thuận lợi mỗi ngày!