Trẻ sơ sinh bị sôi bụng mẹ nên ăn gì? 7 thực phẩm nên bổ sung

1. Vì sao trẻ sơ sinh bị sôi bụng?

Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nếu trẻ sơ sinh uống sữa mẹ bị sôi bụng, các nguyên nhân có thể do:

• Chế độ ăn của mẹ chưa khoa học: Những thực phẩm mẹ ăn có thể đi vào sữa mẹ và ảnh hưởng đến bé, nhất là các món cay nóng, nhiều dầu mỡ, hoặc thực phẩm dễ gây đầy hơi (như bắp cải, súp lơ,...). Điều này khiến hệ tiêu hóa của con phải làm việc vất vả hơn, dẫn đến hiện tượng sôi bụng.

• Hệ tiêu hóa trẻ còn non yếu: Trong những tháng đầu đời, hệ tiêu hóa của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, các enzyme tiêu hóa còn thiếu và yếu. Vì vậy, bé có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa các chất trong sữa mẹ, gây ra tình trạng đầy hơi và sôi bụng. Với trẻ dùng sữa công thức, điều này có thể do sữa chứa đạm biến tính (thường xảy ra sau khi trải qua quá trình gia nhiệt nhiều lần), khiến con khó hấp thu và dễ bị táo bón.
• Trẻ nuốt nhiều không khí khi uống sữa: Khi bé được cho bú không đúng khớp ngậm hoặc bú bình không đúng cách, con có thể nuốt phải nhiều không khí vào dạ dày. Lượng không khí này bị mắc kẹt trong đường ruột, tạo ra các tiếng ùng ục và gây khó chịu cho bé.
• Trẻ chưa uống đủ sữa hoặc quá no: Khi bé bú không đủ no, dạ dày trống rỗng và co bóp cũng có thể tạo ra tiếng sôi. Ngược lại, việc bú quá no khiến hệ tiêu hóa của bé bị quá tải, không xử lý kịp lượng sữa nạp vào và cũng gây ra hiện tượng tương tự.
• Bất dung nạp lactose: Tình trạng này xảy ra khi cơ thể bé không sản xuất đủ enzyme lactase để tiêu hóa đường lactose có trong sữa. Từ đó gây ra các triệu chứng như sôi bụng đi kèm tiêu chảy, đầy hơi,... Nếu nghi ngờ con có các triệu chứng bị sôi bụng do bất dung nạp lactose, mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ khám để được chẩn đoán chính xác.

Từ những nguyên nhân kể trên, có thể thấy, chế độ ăn của mẹ có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe “chiếc bụng nhỏ” của con yêu. Vậy nếu trẻ sơ sinh bị sôi bụng thì mẹ nên ăn gì? Hãy đọc tiếp nội dung bên dưới để có lời giải đáp mẹ nhé.

2. Trẻ sơ sinh bị sôi bụng mẹ nên ăn gì?

Khi trẻ sơ sinh bị sôi bụng, mẹ đang cho con bú nên ưu tiên ăn các món luộc, hầm để dễ tiêu hóa và bổ sung các thực phẩm giúp nhuận tràng như chuối, đu đủ, khoai lang, yến mạch. Mẹ cũng nên ăn các loại rau xanh như rau ngót, bí đỏ, rau chân vịt và bổ sung sữa chua giúp cung cấp lợi khuẩn cho hệ tiêu hóa của trẻ.

Dưới đây là những gợi ý cụ thể để mẹ xây dựng một thực đơn khoa học và thân thiện với chiếc bụng non nớt của con:

2.1. Rau xanh

Rau xanh như rau ngót, rau dền, mồng tơi chứa nhiều vitamin và chất xơ, rất tốt cho hệ tiêu hóa của mẹ và giúp nâng cao chất lượng sữa. Mẹ nên chế biến rau bằng cách luộc hoặc hấp để giữ được nhiều dưỡng chất nhất và tránh gây khó tiêu nhé.

2.2. Trái cây tươi

Các loại trái cây như chuối, đu đủ chín, bơ là lựa chọn tuyệt vời cho mẹ sau sinh, cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết. Chúng không chỉ giúp mẹ phục hồi sức khỏe mà còn hỗ trợ hệ tiêu hóa. Nhưng mẹ lưu ý, tránh các loại quả có tính axit cao như cam, quýt, bưởi; đồng thời nên ăn trái cây tươi thay vì các loại đóng hộp sẽ chứa nhiều đường không tốt sức khỏe.

2.3. Sữa chua

Sữa chua chứa nhiều men vi sinh (probiotics) có lợi, giúp cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột và hỗ trợ tiêu hóa cho cả mẹ và bé. Nhờ đó, việc ăn sữa chua đều đặn có thể giúp cải thiện tình trạng sôi bụng của trẻ một cách hiệu quả. Mẹ nên chọn sữa chua không đường hoặc ít đường để tránh làm tăng đường huyết.

2.4. Dầu thực vật

Trong quá trình chế biến thức ăn, mẹ nên ưu tiên sử dụng các loại dầu thực vật như dầu oliu, dầu mè, dầu màng gạo,... Những loại dầu này chứa nguồn chất béo lành mạnh dễ tiêu hóa hơn mỡ động vật. Ngoài ra trong dầu thực vật còn rất giàu axit béo omega-3, tốt cho sự phát triển trí não của trẻ.

2.5. Các loại thịt nạc

Thịt lợn nạc, thịt bò thăn, thịt gà (bỏ da) là nguồn cung cấp protein và sắt dồi dào, giúp mẹ phục hồi năng lượng và ngăn ngừa thiếu máu sau sinh. Mẹ nên chế biến thịt bằng cách luộc, hấp hoặc hầm thay vì chiên, xào nhiều dầu mỡ. Điều này đảm bảo nguồn sữa mẹ giàu dinh dưỡng nhưng vẫn nhẹ nhàng cho hệ tiêu hóa của bé.

2.6. Thực phẩm giúp nhuận tràng

Khoai lang, bí đỏ và yến mạch là những thực phẩm giàu chất xơ, giúp mẹ ngăn ngừa táo bón hiệu quả. Khi hệ tiêu hóa của mẹ khỏe mạnh, chất lượng sữa cũng sẽ tốt hơn, từ đó hỗ trợ bé tiêu hóa dễ dàng hơn. Mẹ có thể dùng khoai lang luộc, nấu cháo yến mạch hoặc canh bí đỏ trong bữa ăn hàng ngày.

2.7. Các món luộc, hầm

Chế biến thức ăn bằng cách luộc, hấp, hầm sẽ giúp giảm lượng dầu mỡ không cần thiết, làm cho món ăn dễ tiêu hóa hơn. Điều này không chỉ tốt cho sức khỏe của mẹ mà còn giúp giảm gánh nặng cho hệ tiêu hóa non yếu của trẻ.

3. Trẻ sơ sinh bị sôi bụng mẹ không nên ăn gì?

Bên cạnh việc tìm hiểu mẹ nên ăn gì để con không bị sôi bụng, mẹ cũng cần kiêng ăn các thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, đồ uống chứa caffeine, các loại đậu, rau họ cải,... nhằm tránh làm tình trạng của bé trầm trọng hơn. Cụ thể như sau:

• Thực phẩm gây đầy hơi gồm các loại rau họ cải như bắp cải, súp lơ, bông cải xanh, các loại đậu, hành tây.
• Đồ ăn cay nóng, nhiều gia vị như ớt, tỏi, tiêu có thể gây kích ứng hệ tiêu hóa của bé.
• Thực phẩm nhiều dầu mỡ như đồ chiên, rán, xào khiến mẹ khó tiêu và có thể ảnh hưởng đến chất lượng sữa.

• Đồ uống chứa caffeine như cà phê, trà đặc, nước ngọt có gas.
• Một số trẻ nhạy cảm với protein (đạm) trong sữa bò mà mẹ tiêu thụ, có thể do sản phẩm đó trải qua nhiều lần xử lý nhiệt, dẫn đến đạm bị biến tính, vón cục gây khó tiêu cho trẻ. Vì vậy, mẹ có thể thử ngưng loại sữa mình đang dùng trong một thời gian để xem tình hình của bé có cải thiện không.
• Trái cây có tính axit cao như cam, chanh, bưởi, dứa có thể làm tăng axit trong dạ dày của bé.

4. Làm thế nào để cải thiện tình trạng sôi bụng ở trẻ sơ sinh?

Mẹ có biết rằng 70% hệ miễn dịch của cơ thể nằm ở đường ruột. Nếu đường ruột bị rối loạn, cơ thể dễ thiếu dưỡng chất, khiến hàng rào bảo vệ tự nhiên suy yếu, làm cho trẻ dễ ốm vặt hơn. Vì vậy, việc chăm sóc sức khỏe tiêu hóa của trẻ càng sớm càng tốt là rất quan trọng, nhất là khi thấy bé yêu có biểu hiện sôi bụng hay các rối loạn đường ruột khác, mẹ nên tìm cách cải thiện ngay.

Song song việc điều chỉnh chế độ ăn của mẹ, các biện pháp sau đây cũng góp phần cải thiện tình trạng sôi bụng ở trẻ:

• Chia nhỏ cữ bú: Thay vì cho bé bú một cữ quá no, mẹ hãy thử cho bé bú nhiều lần hơn với lượng sữa ít hơn trong mỗi cữ. Việc này giúp hệ tiêu hóa của bé không bị quá tải và có đủ thời gian để xử lý lượng sữa nạp vào; đồng thời giữ cho dạ dày bé không bị trống rỗng quá lâu, giảm co bóp gây sôi bụng.
• Cho bé bú sữa đúng cách: Tư thế cho bú đúng không chỉ giúp bé bú hiệu quả mà còn là cách đơn giản để giảm đầy hơi. Theo đó, mẹ nên đảm bảo bé ngậm bắt vú đúng cách, miệng bé mở rộng và bao trọn quầng vú của mẹ để hạn chế nuốt phải không khí. Nếu bú bình, mẹ nên giữ bình sữa nghiêng để sữa luôn ngập núm vú.
• Vỗ ợ hơi: Sau mỗi cữ bú hoặc giữa cữ bú, mẹ nên dành vài phút để vỗ ợ hơi cho con. Mẹ có thể bế vác bé lên vai hoặc cho bé ngồi trên đùi, dùng lòng bàn tay khum lại vỗ nhẹ vào lưng bé. Việc này giúp đẩy lượng không khí bé nuốt phải ra ngoài, giảm cảm giác chướng bụng, khó chịu.

• Massage bụng: Mẹ có thể dùng các đầu ngón tay xoa nhẹ nhàng bụng bé theo chiều kim đồng hồ quanh rốn. Động tác này giúp kích thích nhu động ruột, đẩy khí thừa ra ngoài và giúp bé cảm thấy thư giãn, dễ chịu hơn. Lưu ý, mẹ nên thực hiện massage khi bé đang vui vẻ, tránh massage sau khi bé vừa ăn no có thể gây nôn trớ.

Trong trường hợp trẻ cần dặm thêm sữa công thức, mẹ cần đặc biệt lưu ý những điều sau:

• (1) Đạm sữa ảnh hưởng lớn sức khỏe hệ tiêu hóa của bé. Nếu đạm trải qua xử lý nhiệt cao và nhiều lần, cấu trúc đạm sẽ trở nên vón cục, khó tiêu hóa khiến bé đầy hơi, chướng bụng, táo bón và gặp nhiều vấn đề tiêu hóa khác.
• (2) Hệ tiêu hóa, đường ruột của trẻ nhỏ còn khá non yếu, nên đòi hỏi sữa công thức bên cạnh đầy đủ dinh dưỡng và vi chất còn phải dễ tiêu hóa, hấp thu nhanh chóng và giúp tăng miễn dịch tự nhiên.

Vì lẽ đó, khi chọn sữa công thức tốt cho bé, mẹ nên ưu tiên:

- Sữa chứa đạm xử lý nhiệt 1 lần duy nhất, qua đó giúp bảo toàn cấu trúc đạm mềm, nhỏ, tự nhiên và giữ trọn đến >90% dưỡng chất. Đồng thời, sữa chứa đạm mềm nhỏ cũng giúp trẻ dễ tiêu hóa và hấp thu hiệu quả các dưỡng chất hơn.

- Sữa cũng nên có các dưỡng chất có lợi cho sức khỏe đường ruột của bé như Milk Lipid Complex (hỗn hợp chất béo tự nhiên), HMO (Human Milk Oligosaccharides), chất xơ GOS (Galacto-oligosaccharides) và lợi khuẩn Probiotics. Không chỉ cung cấp năng lượng và hỗ trợ tiêu hóa, những dưỡng chất này còn góp phần bảo vệ bé theo cơ chế 3 “tầng” đề kháng:

• Ngăn chặn vi khuẩn, vi-rút gây bệnh xâm nhập vào đường ruột (1).
• Tăng cường lợi khuẩn, nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và củng cố hàng rào bảo vệ ruột (2).
• Ức chế và tiêu diệt vi khuẩn, vi-rút gây hại, giảm nguy cơ nhiễm trùng (3).

Khi hệ tiêu hóa khỏe mạnh, bé sẽ hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, hạn chế tình trạng táo bón cũng như các rối loạn tiêu hóa khác. Hơn nữa, sức đề kháng của trẻ cũng được tăng cường vì có đến 70% hệ miễn dịch nằm ở đường ruột. Nhờ đó, bé yêu có một nền tảng khỏe mạnh để phát triển toàn diện ngay từ những năm đầu đời.

• Vị sữa thanh nhạt tự nhiên giúp bé dễ làm quen và không bỏ sữa mẹ.

5. Khi nào nên đưa trẻ bị sôi bụng đi gặp bác sĩ?

Sôi bụng ở trẻ sơ sinh thường là hiện tượng sinh lý bình thường và sẽ tự hết khi hệ tiêu hóa của bé hoàn thiện hơn. Tuy nhiên, mẹ nên đưa bé đi gặp bác sĩ ngay nếu tình trạng sôi bụng đi kèm các dấu hiệu bất thường khác. Các triệu chứng đáng lo ngại bao gồm bé quấy khóc dữ dội và kéo dài, nôn trớ nhiều, tiêu chảy, sốt, hoặc chậm tăng cân.

Vậy là băn khoăn trẻ sơ sinh bị sôi bụng mẹ nên ăn gì đã được giải đáp qua những gợi ý trên. Nhìn chung, bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống kết hợp với các biện pháp chăm sóc đúng cách, mẹ có thể giúp chiếc bụng nhỏ của con hoạt động tốt hơn. Nếu tình trạng sôi bụng của bé kéo dài kèm theo các dấu hiệu bất thường, mẹ nên đưa con đi khám bác sĩ để được tư vấn chính xác nhất.

Tài liệu tham khảo:

(1) HMO (2’FL): Giúp hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn có hại (Lewis và cộng sự, 2015); (Reverri và cộng sự, 2018).

(2) GOS & HMO (2’FL): Giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và hàng rào thành ruột (Ben và cộng sự 2008), (Lindner và cộng sự, 2023).

(3) Prebiotics and Probiotics: Giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng (Sazawal và cộng sự, 2010).